Page 29 - Demo

inleiding271wat omschreven kan worden als ‘organisch vertrouwen’ (Bryk & Schneider, 2002). Organisch vertrouwen komt vooral voor in kleinschalige gemeenschappen met gedeelde opvattingen en is tegengesteld aan ‘contractueel vertrouwen’, dat voorkomt in organisaties waar de basis voor sociaal contact wordt gevormd door materiele overwegingen in plaats van door gedeelde professionele opvattingen. In een schoolcultuur met onderling vertrouwen voelen docenten zich veilig en gerespecteerd (Vedder-Weiss, Segal, & Lefstein, 2019). Als onderling vertrouwen in de schoolcultuur ontbreekt, kunnen docenten juist bang te zijn voor de reacties van collega’s (Parker, Patton, & Tannehill, 2012), geneigd zijn om hun privacy te bewaken of om een defensieve houding aan te nemen (Schechter, 2012) en eerder tegenover elkaar dan naast elkaar staan (Bryk & Schneider, 2002). Onderling vertrouwen wordt daarom gezien als een voorwaarde voor gezamenlijke verbetering van het onderwijs, zeker in de fase waarin nieuwe pedagogische of didactische werkwijzen moeten worden uitgeprobeerd in de praktijk (Bryk, Bender Sebring, Allensworth, Luppescu, & Easton, 2010; Gräsel, Fussangel, & Pröbstel, 2006; Van Maele & Van Houte; 2009).ProfessionaliseringGedeelde schoolvisie, gedeelde waarden en opvattingen en onderling vertrouwen zijn componenten van een schoolcultuur die niet direct zichtbaar zijn. Een zichtbare component van schoolcultuur is de professionalisering van docenten. Onder professionalisering verstaan we in dit proefschrift activiteiten die kennis, houding en lesgedrag van docenten versterken met als uiteindelijke doel het leren van leerlingen positief te beïnvloeden (Van Veen, Zwart, Meirink, & Verloop, 2010). We beschouwen professionaliseringsactiviteiten als effectief als ze een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het (les)gedrag van docenten. Uit onderzoek is bekend dat effectieve professionaliseringsactiviteiten plaatsvinden in de praktijk, waarbij werken en leren worden gecombineerd (Borko, Jacobs, & Koellner, 2010; Imants & van Veen, 2023), dat ze samen worden uitgevoerd (Desimone, 2009), inhoudelijk samenhangen met het schoolbeleid en betrekking hebben op het leren van leerlingen (Desimone, 2009; Van Veen et al., 2010). Kwakman (2001) toonde aan dat docenten dergelijke activiteiten echter maar beperkt op eigen initiatief uitvoeren. Een verklaring voor het feit dat docenten niet op grote schaal samen werken aan hun professionele ontwikkeling is dat er maar weinig docenten zijn die voor het beroep hebben gekozen omdat ze graag met andere volwassenen wilden samenwerken (Grossman, Wineburg, & Woolworth, 2001). Docenten die wél samen met collega's willen werken aan hun professionalisering, Ester Moraal.indd 27 22-09-2023 16:12