Page 26 - Demo

Hoofdstuk 1241.2.3 Schoolvisie als basis voor een schoolcultuur als professionele leergemeenschapUit onderzoek naar schoolorganisaties is bekend dat schoolvisie een rol kan spelen bij de cultuur van scholen, evenals bij professionalisering en betrokkenheid van docenten (Little, 2012; Maslowski, 2001; Imants & Van Veen, 2023; Skaalvik & Skaalvik, 2021). Centrale veronderstelling in dit domein van onderzoek is dat de manier waarop de school is georganiseerd sterk bepalend is voor de kwaliteit van het onderwijs, de manier waarop docenten werken en de manier waarop docenten zich professioneel ontwikkelen. Scholen zijn veelal zo georganiseerd dat docenten hun werk grotendeels alleen kunnen doen (Kwakman, 2001; Van Veen, 2008). Ze zijn individueel verantwoordelijk voor de voorbereiding en uitvoering van lessen en kunnen er hun eigen opvattingen en doelstellingen op na houden. In de organisatiekunde werden scholen daarom aangeduid als ‘losjes gekoppelde systemen’ (Weick, 1976), wat nog altijd grotendeels van toepassing is op het reguliere onderwijs. Sommige docenten zien de autonome aard van het werk en daarbij behorende privacy als een aantrekkelijk aspect van het beroep (Little, 1991). Het is echter bekend dat het (voort)bestaan van deze privacy de kwaliteit van het onderwijs niet ten goede komt: docenten voelen na verloop van tijd minder behoefte om zich te blijven ontwikkelen (OECD, 2009). Ook hun betrokkenheid neemt na verloop van tijd af (Day et al., 2007).In het onderzoek naar de organisatie van scholen hebben diverse auteurs zich sinds de jaren tachtig afgevraagd hoe het onderwijs anders georganiseerd kan worden, zodat docenten minder geïsoleerd werken, meer bezig zijn met hun professionele ontwikkeling en betrokken blijven, ook als ze langer werkzaam zijn in het beroep. Het gedachtengoed over lerende organisaties (Senge, 1990) was gebaseerd op het idee dat je organisaties zo zou kunnen inrichten dat niet alleen de werknemers leren, maar ook de organisatie als geheel. In lerende organisaties breiden mensen voortdurend hun vermogen uit om de doelen die zij werkelijk nastreven te bewerkstelligen, krijgt collectieve ambitie de ruimte en leren mensen samen (Senge, 1990). Ook van scholen werd steeds meer verwacht dat ze niet alleen maar onderwijs aanbieden, maar dat ze ook leren (Darling-Hammond, 1996, p. 5). Dit idee over het leren in en van organisaties werd verder uitgewerkt in onder meer concepten als communities of practice en professional learning communities. Wenger (1998) introduceerde het begrip community of practice. Hiermee wordt een groep beroepsbeoefenaars aangeduid die rond een bepaald thema, veelal tijdelijk, kennis en vaardigheden uitwisselen en gemeenschappelijk kennis of een gezamenlijk handelingsrepertoire ontwikkelen Ester Moraal.indd 24 22-09-2023 16:12