Page 45 - Demo

schoolvisie, schoolcultuur en professionalisering: een verkenning432een survey dat docenten meer van elkaar leren in een schoolcultuur waar sprake is van onderling vertrouwen. Docenten stellen zich kwetsbaar op om te leren en om deel te nemen aan bijvoorbeeld lesobservaties als er sprake is van onderling vertrouwen, als ze zich veilig voelen om risico’s te nemen zonder bang te zijn voor de reacties van collega’s (Kruse et al., 1993; Parker, Patton, & Tannehill, 2012). Uit interviews in een studie van Schechter (2012) blijkt dat docenten zich in georganiseerde groepsactiviteiten onveilig kunnen voelen en zelfs een defensieve houding aannemen als er geen cultuur van onderling vertrouwen is. Tschannen-Moran en Hoy (1998) beschouwen onderling vertrouwen als een noodzakelijke voorwaarde voor schoolbrede, intensieve samenwerking.Deze schoolbrede, intensieve samenwerking vormt een derde aspect van professionele leergemeenschappen. Wells en Feun (2007) zien op scholen die starten met het werken in teams teneinde (georganiseerde) professionele leergemeenschappen te vormen, dat docenten zich in hun samenwerking aanvankelijk vooral beperken tot oppervlakkige uitwisseling van verhalen en materialen in kleine groepen. In scholen waar de cultuur kenmerken heeft van professionele leergemeenschappen wordt collectief geleerd in de hele school en niet alleen in kleine groepen (Leithwood & Louis, 1998; Verbiest, 2003). De mate van wederzijdse afhankelijkheid bij samenwerkingsactiviteiten kan variëren van laag (bijvoorbeeld bij het uitwisselen van verhalen), matig (bijvoorbeeld bij het geven van adviezen en uitwisselen van materialen) tot intensief (bijvoorbeeld bij de onderlinge afstemming van de pedagogisch-didactische aanpak) of zeer intensief (bijvoorbeeld bij het elkaar in de klas observeren en hierover spreken) (Little, 1990). In een professionele leergemeenschap is sprake van intensieve of zeer intensieve samenwerking (Little, 2012). Schoolculturen die zich laten kenmerken als professionele leergemeenschap verschillen daarmee uitdrukkelijk van scholen waar docenten alleen individueel verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van hun eigen lessen, door Weick (1976) getypeerd als ‘losjes gekoppelde systemen’. Een vierde aspect ten slotte, ondersteunend leiderschap, is met name van belang als scholen starten met professionele leergemeenschappen als georganiseerde professionaliseringsactiviteit (Carpenter, 2015; Lieskamp & Schouten, 2013). Omdat de focus van deze studie ligt op de perceptie van schoolcultuur als professionele leergemeenschap in bestaande schoolculturen en niet op het starten van professionele leergemeenschappen als georganiseerde activiteit, wordt ondersteunend leiderschap buiten beschouwing gelaten. Gedeelde opvattingen, onderling vertrouwen en schoolbrede, intensieve samenwerking vormen daarmee het analysekader van deze studie met betrekking tot de schoolcultuur. Ester Moraal.indd 43 22-09-2023 16:12