Page 46 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Hoofdstuk 1
Figuur 1.4: Het omgrachte terrein Ramele bij Raalte, dat bestaat uit drie ronde concentrische grachten, is een mooi voorbeeld van een ‘grijs terrein’. Er zijn geen historische bronnen bekend waarin het terrein wordt genoemd en archeologisch onderzoek heeft maar weinig aanwijzingen opgeleverd over de functie van deze site. Hoewel het meervoudige wallen- en grachtensysteem kenmerkend is voor kastelen, kunnen we Ramele niet rekenen onder de Nederlandse bestaande kasteeldefinities door het gebrek aan nadere gegevens. Uitsnede van de kadastrale minuut, vervaardigd tussen 1811 en 1832. Gemeente Raalte, Overijssel, sectie L, blad 01.
Vooral het criterium ‘ontbreken van functionele verdedigbaarheid’ levert problemen op. Janssen relateert dit namelijk aan laatmiddeleeuwse historische criteria van de muurdikte van een gebouw. Wanneer deze dikte minder dan 45 centimeter - 60 centimeter is kan deze volgens hem niet functioneel verdedigbaar zijn.145 Maar juist dit criterium levert veel grensgevallen op, zoals hij zelf ook al aangeeft. Zo zijn veel moated sites edelmanswoningen van voornamelijk lage adel. De eigenaar liet bijvoorbeeld als uiting van zijn status een gracht aanleggen en kantelen op zijn huis plaatsen. Zoals we in de stand van onderzoek hebben aangegeven is het militair-functionele aspect van kastelen een veel bediscussieerd thema. Juist in de late middeleeuwen werd veel ogenschijnlijke militaire architectuur toegepast die niet bedoeld was om complete legers buiten de deur te houden. Wel bood dit soort architectuur bescherming tegen vormen van kleinschalig geweld zoals rondtrekkende huurlingen en roversgroepen.
Omgrachte spiekers kunnen ook niet ondubbelzinnig tot de moated sites worden gerekend. Aanvankelijk was een spieker bedoeld als opslagplaats voor graan, maar er zijn ook gevallen bekend van spiekers als stevige torens met een duidelijke fortificatiearchitectuur, geheel
145 Janssen 1996: 97. 44