Page 290 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Hoofdstuk 5
bestudering van de eerder gemaakte reconstructie is een overzicht gemaakt van relevante oversteekplaatsen. Daarna is de ligging van de kastelen ten opzichte van de wegen bestudeerd.
Reconstructie politieke, juridische en sociale context
Voor de reconstructie van de politieke en juridische context is gebruikt gemaakt van verschillende soorten geschreven bronnen. Allereerst zijn alle relevante passages over Goor en Diepenheim in charters bestudeerd. De oorkonden die betrekking hebben op Goor zijn echter gering in aantal, omdat in 1647 het gehele Goorse archief verloren is gegaan tijdens een brand. Alleen een ijzeren kist met documenten heeft het vuur overleefd.36 In deze kist lagen overigens wel belangrijke papieren, onder meer het oudste register van de vrijwillige rechtspraak van Goor (1333-1408).37 We vinden in deze bron uitspraken van schepenen van de stad Goor met betrekking tot bestuur, rechtspraak en notariële taken. Dit is de belangrijkste bron om inzicht te krijgen in de verschillende groepen in de veertiende-eeuwse samenleving in Goor.
De Diepenheimse geschiedenis vóór de bisschoppelijke aankoop in 1331 kunnen we op basis van charters en de Diepenheimse kroniek beschrijven. Jongbloed heeft kunnen aantonen dat de kroniek in de late jaren 1330 is geschreven door de dorpspastoor van Diepenheim, genaamd Albert.38 Daarin heeft de pastoor geprobeerd om de geschiedenis van de heren van Diepenheim en de graven van Dale-Diepenheim vast te leggen. Uit de studie van Jongbloed blijkt dat de betrouwbaarheid van de kroniek betreffende de passages die gaan over de Diepenheimse kerkgeschiedenis, over de jongere linies van de familie Ahaus en de passages over de graven van Dale-Diepenheim, hoog is. De oudste geschiedenis van de familie Van Diepenheim is daarentegen niet in overeenstemming met oorkonden. Een ander door Jongbloed geopperd kritiekpunt is dat de dorpspastoor verschillende belangrijke gebeurtenissen niet vermeldt.39
Behalve de oorkonden en kronieken hebben we ook financiële of andere documenten geraadpleegd, namelijk de kameraarsrekeningen van de stad Deventer, die al in paragraaf 2.4 ter sprake zijn gekomen, en een unieke bouwrekening van een verbouwing aan kasteel Diepenheim.40 Deze rekening is tussen 1436 en 1438 vervaardigd en bevat naast kostenposten ook belangrijke informatie over de betrokken personen en de gebruikte bouwmaterialen.
Reconstructie van rechten op de grond
Aanvankelijk was het de bedoeling om het goederenbezit van de kasteelheren door de tijd heen te bestuderen en vervolgens de relatie met de landschappelijke ligging van deze goederen te analyseren. De daarvoor beschikbare bronnen zijn echter alleen voor Diepenheim toereikend genoeg. Voor de reconstructie van het Diepenheimse goederenbezit kon namelijk gebruik worden gemaakt van diverse historische bronnen, waarvan de Diepenheimse goederenlijst de belangrijkste bron is. Hoewel deze lijst door Racer en Philippi en Bannier eerder is gepubliceerd, waren op deze edities de nodige verbeteringen aan te brengen, zowel op de transcriptie als op de lokalisering van de goederen. Jongbloed heeft voor zijn proefschrift de moedertekst opnieuw geanalyseerd en kwam daarbij tot veel nieuwe inzichten over de samenstelling van tekst, aard, ligging en ouderdom van de goederen. Hoewel zijn ‘goederenlijst-hoofdstuk’ nog niet is gepubliceerd, mocht ik voor dit hoofdstuk gebruik maken van de voorlopige resultaten.41
Op grond van de goederenlijst van Hendrik van Dale-Diepenheim krijgen we een indruk van het zeer omvangrijke goederenbezit van de graven van Dale-Diepenheim. Hoewel in het document staat dat het uit 1188 dateert, heeft Jongbloed aangetoond dat de lijst goederen bevat die tussen 1188 en 1296/1307 aan het bezit van de graven van Dale-Diepenheim zijn
36 Vredenberg 1974: 9.
37 Vredenberg 1974.
38 Jongbloed 2014: 39-41.
39 Jongbloed 2014: 40-41.
40 Benders & Bloemink 1996: 16.
41 Jongbloed, in voorbereiding: hoofdstuk 4.
288