Page 222 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Hoofdstuk 4
leem. Mogelijk was de leem afkomstig van de wanden. Mogelijk was er ook een vuurplaats in het gebouw, want in de zuidoosthoek trof Holwerda brandsporen aan, bestaande uit houtskool en verbrande grond.26
Tijdens de opgraving heeft Holwerda verschillende artefacten gevonden, namelijk kogelpotscherven, Pingsdorfscherven, fragmenten van kannen met een geknepen voet, ijzeren pinnen, twee ijzeren duimen, een ijzeren spijker, een tang, een mogelijk ijzeren mesje, een knop op vier pootjes van verguld brons, netverzwaringen van gebakken aarde en een klein fragment van een molensteen.27
Om de Hunenborg in een breder historisch en archeologisch kader te plaatsen heeft Holwerda deze vergeleken met andere versterkingen. De Hunneschans bij Uddelemeer, waar hij in 1908 onderzoek naar verrichtte, en de Pepijnsborg bij Osnabrück, zijn volgens hem soortgelijke ringwalburchten. Desalniettemin heeft de Hunenborg volgens Holwerda een aantal afwijkende kenmerken ten opzichte van de andere twee. Zo is de wal van de Hunenborg veel minder hoog dan die van de Hunneschans en zijn ook de gebouwen op het binnenterrein anders. Op de Hunneschans zijn namelijk aanwijzingen voor bewoning gevonden. Het stenen gebouw op de Hunenborg zou volgens hem echter een woontoren van een kasteel zijn geweest. Holwerda vermoedde dat op de Hunenborg maar weinig mensen aanwezig waren, aangezien er in vergelijking tot de andere sites weinig vondsten zijn aangetroffen.
Op basis van het aardewerk dateerde Holwerda de bouw van de Hunenborg in de negende eeuw. Hij vermoedde – vanwege het geringe vondstmateriaal – dat de burcht daarna vrij snel is verlaten. Voorts wees Holwerda op de overeenkomsten tussen de Hunenborg en een door Alpertus van Metz beschreven burcht.28
Nieuwe hypothese van Verlinde
In 1975 heeft Ad D. Verlinde, de toenmalige provinciaal archeoloog van Overijssel, een nieuwe hypothese over de datering en identificatie van de Hunenborg en de Schulenborg bij Almelo opgesteld.29 Zowel de Hunenborg als de Schulenborg waren volgens Verlinde ringwalburchten.30 Anders dan die van Oldenzaal zouden deze twee ringwalburchten niet zijn uitgegroeid tot een groter kasteel of zelfs stad omdat deze in een moerassig gebied lagen.31 Aan de hand van de nieuwste inzichten op het terrein van middeleeuws aardewerk stelde Verlinde vast dat alle bekende scherven van de Hoge Hunenborg uit de twaalfde eeuw stamden en die van de Lage Hunenborg uit de elfde of twaalfde eeuw. Die laatste datering berust op aardewerkvondsten uit onder meer de waterput op dit deel van de burcht. Volgens Verlinde is verder geen enkele andere toepassing van het gebruik van Bentheimer zandsteen van vóór de twaalfde eeuw bekend, wat volgens hem een datering van de Hunenborg in de negende of tiende eeuw onwaarschijnlijk maakt. Dat het kasteel rond 1200 zou zijn verlaten hield volgens hem verband met de gelijktijdige verplaatsing van Oud-Ootmarsum naar de nieuwe – waarschijnlijk versterkte – nederzetting Ootmarsum. Deze laatste zou de functie van de Hunenborg dus hebben overgenomen.
Verlinde had ook een andere mening over de oorspronkelijke toegang van de Hunenborg dan Holwerda. Die heeft volgens hem aan de noordwestzijde gelegen en voerde over een kleine stroomrug van de Dinkel door het Voltherbroek in de richting van Ootmarsum. Via die route zou men volgens Verlinde van de Hunenborg naar Oud-Ootmarsum hebben kunnen reizen. Daarbij is hij uitgegaan van dezelfde veronderstelling als Weeling over de Zilveren Straat.32
26 Holwerda 1917: 18-19.
27 Holwerda 1917: 21-22. Een deel van de vondsten is bewaard gebleven. Deze worden in paragraaf
5.5 besproken.
28 Holwerda 1917: 22-31.
29 Verlinde 1975.
30 Waar hij betreffende de Schulenborg later op terug komt en het kasteel onterecht identificeerde als motte, (zie catalogus).
31 Zie ‘Schulenborg’ in de catalogus.
32 Verlinde 1975: 64.
220