Page 198 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Hoofdstuk 3
196
Tabel 3.2: Langetermijnontwikkeling van middeleeuwse kastelen in het Oversticht aan de hand van zes onderscheidende kenmerken: 1. Bouwperiode en hoofdkenmerk; 2. Bouwheer; 3. Kasteelvorm; 4. Landschappelijke ligging; 5. Functie en exploitatievorm; 6. Bouwkundige kenmerken.
1. Periode en classificatie
2. Bouwheer
3. Kasteelvorm hoofdburcht
4. Landschappelijke ligging op territoriaal niveau
5. Functie(s) en exploitatievorm
6. Bouwkundige kenmerken
circa 890-
circa 1100 Multifunctionele versterkingen
Communaal? Bisschop?
Grote ringwallen om nederzetting
Knooppunt van • handelsroutes • over land en • water
Bescherming tegen Vikingaanvallen Religieuze functie
Bescherming handel
Ringwal met gracht om nederzetting
circa <1100–1225 Stamburchten edelvrijen
Edelvrijen en misschien koning
Ringwalburcht Toren
Ligging in de • nabijheid van • infrastructuur en patrimoniaal bezit •
Stamkasteel voor edelvrijen Machtsbasis voor beheer goederen en rechten
Bescherming door borgmannen
Ringwal Toren
circa 1060/1075- <1150 Bisschoppelijke wilderniskastelen
Bisschop
Ringwalburcht
Achteraf • ligging in slecht • toegankelijke wildernis
Militair
Erfelijke leenband borgmannen
Ringwalburcht, bestaande uit hoofd- en voorburcht met representatief gebouw van tufsteen en zandsteen op het hoofdburchtterrein evenals houtbouw
circa 1140- 1320 Tweede generatie bisschoppelijke kastelen
Bisschop
Motte, ringmuur, toren, ringwalburcht?
Ligging in • laaggelegen
gebied bij • knooppunten • van wegen of • waterwegen van territoriaal belang • of bij Stichtse grenzen •
Bescherming tegen usurpatie opkomende rivaliserende machten Militaire steunpunten
Politietaak voor interne orde Erfelijke leenband beheer kasteel: burggraaf en borgmannen
Tweedeling hoofd- en voorburcht
• Basis voor latere heerlijkheid
Mogelijk al gebruik meervoudige omwalling en omgrachting
Soms: koppeling burggraafschap met jurisdictie over landsdeel
Soms: economisch-administratief inningspunt goederen en tolgeld
Meervoudige omwalling en omgrachting
• Soms: residentieel gedeelte bisschop
Vermoedelijk gebouwd van natuursteen of hout
Motte, ringmuur, toren, en mogelijk ringwalburcht op het hoofdburchtterrein
Kapel