Page 90 - kennis en praktijk in de gehandicaptenzorg

Cilliers (2008) begrijpt de vrees dat de benadering van gegeneraliseerde complexiteit van Morin zou kunnen uitmonden in een soort van relativisme, waarin geen enkele uitspraak gedaan kan worden over wat juist en niet juist is. Die vrees is echter volgens Cilliers onterecht. Ook als we van iets niet zeker zijn, kunnen we ons bezinnen en uit- spreken over wat we goed en niet goed vinden, welke mogelijke acties we zien en wat daarvan de denkbare gevolgen kunnen zijn. Het heeft volgens Cilliers daarom wel zin om ons in complexiteit te verdiepen, maar we moeten ons daarbij wel bewust blijven dat we die nooit helemaal zullen begrijpen.
Complexiteit
Cilliers (2013) vat net als Morin complexiteit op als het resultaat van interacties tussen afzonderlijke elementen. Daardoor bestaat iets niet alleen uit een optelsom van de on- derdelen waaruit het is opgebouwd, maar wordt het ook bepaald door de relaties daar- tussen. Als gevolg daarvan kan een complex systeem niet goed worden onderzocht door het in afzonderlijke delen te splitsen, omdat daarmee juist verloren gaat wat je nodig hebt om het te begrijpen. Daarnaast ontwikkelen complexe systemen zelf nieuwe structuren die niet van buitenaf worden bepaald, maar wel beïnvloed worden door omstandigheden waarin het systeem zich bevindt.
In the first place one should recognise that complexity is a characteristic of a system. Com- plex behaviour arises because of the interaction between the components of a system. One cannot, therefore, focus on individual components, but on their relationships. The properties of the system emerge as a result of these interactions: they are not contained within individ- ual components. A second important issue is to recognise that a complex system generates new structure internally. It is not reliant on an external designer. This process is referred to, somewhat problematically, as self-organisation. In reaction to the conditions in the environ- ment, the system has to adjust some of its internal structure. (Cilliers, 2013 p. 43)
Cilliers (1998) beschrijft een aantal eigenschappen van complexe systemen, die hij on- der meer ontleent aan de natuur- en scheikunde.
o Complexesystemenbestaanuiteengrootaantalelementen,dieonderlingop elkaar reageren. De interacties tussen deze elementen zijn dynamisch, waar- door een complex systeem in de loop van de tijd verandert. Het hoeft daarbij niet per se om fysieke interacties te gaan. Er kan ook sprake zijn van uitwisse- ling van informatie.
o Elkelementinhetsysteembeïnvloedtmeerdereandereelementenenwordt door meerdere andere elementen beïnvloed.
o Deinteractiestussenelementenzijnniet-lineair.
o Deinteractieshebbenvaakeenbeperktbereik;eenelementreageertvooralop
omliggende elementen. Dit sluit niet uit dat een element verder liggende ele- menten kan beïnvloeden. Dit gebeurt echter veelal via andere elementen, waarbij elk tussenliggend element de impact kan verkleinen, vergroten of ver- anderen.
o Indeinteractiesissprakevanlussen,waarineeneffectvaneenactiviteitin- vloed heeft op de activiteit die dit effect heeft veroorzaakt. Dat kan direct, maar
92