Page 88 - kennis en praktijk in de gehandicaptenzorg

very high level of complexity, and to posit a new and capital notion for understanding the human problem - hyper-complexity. (Morin, 2008 p. 21)
Complex denken
Gegeneraliseerde complexiteit vraagt niet alleen een andere benadering van de we- tenschap, maar ook een andere manier waarmee mensen met kennis omgaan. In de loop van de tijd hebben de wetenschappelijke principes zich in de westerse cultuur verankerd, waardoor niet alleen de wetenschap erdoor wordt bepaald, maar ook het denken van mensen in het algemeen. We zijn ons daarvan vaak niet bewust en ze wor- den in het algemeen niet ter discussie gesteld. Volgens Morin worden daarmee ook de onderliggende motieven en verlangens verhuld, waaronder de neiging van mensen om onzekerheid te vermijden.
Volgens Morin (2008) willen mensen in het algemeen het liefst complexiteit vermijden. Ze zoeken naar zekerheid en willen alles zoveel mogelijk kunnen beheersen. Veel men- sen hebben daardoor de neiging te vertrouwen op kennis, die de indruk wekt dat ze daarmee kunnen verklaren en voorspellen wat er om hen heen en in hen gebeurt. Die kennis voldoet daarvoor echter maar tot op zekere hoogte. Zoals hiervoor is aangege- ven, is ze gebaseerd op een vereenvoudiging van de werkelijkheid, waarbij iets wordt geïsoleerd van zijn omgeving. Omdat die omgeving wel invloed heeft op wat er gebeurt, kunnen zich ontwikkelingen voordoen waar deze kennis geen rekening mee houdt. Het is daardoor onmogelijk om situaties of gebeurtenissen volledig naar onze hand te zetten. Daardoor zullen mensen altijd te maken hebben met onzekerheid, omdat zich ontwikkelingen kunnen voordoen waarin hun kennis niet voorziet.
Desondanks blijven mensen zoeken naar kennis die hun zekerheid geeft. In het onder- wijs en door de wetenschap wordt mensen van jongs af volgens Morin geleerd com- plexiteit te vermijden of uit te bannen. Kennis wordt daardoor gezien als een middel om de werkelijkheid te manipuleren. Deze kennis geeft echter geen antwoord op we- zenlijke vragen van mensen, zoals hoe we een betere samenleving kunnen creëren.
But we certainly cannot renounce the fundamental questions that human beings have always asked from the time we began to think, to gaze at the starry heavens, from the time that, as citizens, we asked ourselves how to build a better society, or at least a less evil one; from the time we asked: "But where do we come from? What is the meaning of life?". We cannot live our lives dodging these questions as though they were stupid or uncalled for. They can, of course, be eliminated, but from then on the only function of knowledge becomes manipula- tion. (Morin, 2008 p. 86)
Door te accepteren dat we niet om complexiteit heen kunnen en nooit zeker kunnen zijn van onze zaak, ontstaat volgens Morin ruimte voor een andere betekenis van ken- nis. Kennis is daarin altijd gesitueerd in een bepaalde tijd en plaats. Daarnaast gaat deze betekenis ervan uit dat kennis nooit allesomvattend is, maar dat er altijd sprake is van onzekerheid. Kennis geeft daardoor nooit absolute zekerheid over wat er ge- beurt of welk effect iets heeft. Dat vraagt van mensen een andere manier van denken.
We are condemned to uncertain thought, a thought riddled with holes, a thought that has no foundation of absolute certainty. But, despite these dramatic conditions, we are capable of thinking. (Morin, 2008 p. 46)
90