Page 52 - POLITIEK OF MANAGEMENT?

Hoofdstuk 2
Jacobs (1992) laat zien dat de private en de publieke zaak verschillende doelen en kenmerken hebben die zich vertalen in diep gewortelde niet verenigbare waardenstelsels, die bij vermenging tot ongezonde effecten kunnen leiden. Zij noemt deze‘The commercial moral syndrone’en‘The guardian moral syndrone’ (het ‘Handelssyndroom’ en het ‘Wachterssyndroom’). Als onder invloed van onder meer de New Public Management-beweging waarden uit de markt op overheidsorganisaties worden toegepast, ontstaan volgens haar perverse effecten.
Suleiman (2003) vraagt zich af wat de New Public Management-beweging uiteindelijk zal betekenen voor de democratische staat. Een democratische maatschappij vereist geen klanten, maar burgers:
When the citizen is transformed into a customer, why should he be concerned about other customers or about his community? ... To be a customer requires no commitments and a responsibility only to oneself. To be a citizen requires a commitment and a responsibility that goes beyond the self. (p. 52)
Ook in de Nederlandse context klinken tegengeluiden tegen het eenzijdig bedrijfsmatige. Ostrom (2008/1973) roept al in 1973, nog voor de opkomst van het New Public Management om een democratische theorie voor bestuurskunde als tegenwicht voor de wat hij noemt‘bureaucratische’theorie. Onder meer Zijderveld (1996), Kuypers (1997) en Ringeling (2001; 2004) benadrukken dat de overheid meer is dan een dienstverlener en de burger meer dan een klant. “Als de sociale dienst burgers unfair behandelt, kunnen dezen niet naar de concurrentie lopen, maar moeten ze een gang door het bestuursrecht doorlopen” (Zijderveld, 1996, p. 107). Hajer (2000) waarschuwt ons voor de marginalisering van de politiek door het bestuurlijk-politiek management- denken.
Ondanks kritiek op de soms eenzijdig bedrijfsmatige benadering van de overheid is het bedrijfsmatig perspectief wel relevant. De overheid moet immers met beperkte middelen haar doelen realiseren en heeft daar een professionele organisatie bij nodig. In die zin is elke overheidsorganisatie, ook een intergemeentelijke dienst, een bedrijf. Bedrijfsmatige inzichten zijn daarom relevant bij keuzes rond de organisatie van overheidstaken, zoals de keuze om taken onder te brengen in een intergemeentelijke dienst.
50