Page 286 - POLITIEK OF MANAGEMENT?

de burgers borgt, doet de overheid dit vanuit het maatschappelijke perspectief voor de sociale grondrechten. Maar een gemeente is ook een gemeenschap in de zin dat de inwoners samen leven en samen hun gemeenschap voorgeven. Wij nemen twee kenmerken van het maatschappelijk perspectief: de zorg van de overheid voor haar burgers en de betrokkenheid van die burgers op elkaar en op hun gemeenschap.
Beoogde doelen en de realisatie daarvan
Bij alle drie de casusorganisaties blijken verlaging van kosten, verhoging van kwaliteit en vermindering van kwetsbaarheid de dominante overwegingen om te komen tot samenwerking. Als randvoorwaarde wordt gesteld dat de gemeentelijke beleidsvrijheid behouden moet worden. Een incidenteel en enigszins in de marge genoemd beoogd effect is betere inzetbaarheid en een beter carrièreperspectief voor de medewerkers van de dienst. De overwegingen om te komen tot samenwerking zijn derhalve bedrijfsmatig van aard, terwijl de enige randvoorwaarde een politiek karakter heeft. De dominantie van het bedrijfsmatig denken zoals wij dat in de casussen aantreffen past in het beeld uit de literatuur, dat het bedrijfsmatig denken bij de inrichting van ons openbaar bestuur de afgelopen decennia sterk domineert.
Het bedrijfsmatige perspectief domineert de overwegingen om samen te werken, terwijl het politieke perspectief slechts een randvoorwaardelijke overweging oplevert en het juridische en maatschappelijke perspectief in de overwegingen geen enkele rol van betekenis spelen.
In de, overigens schaarse en niet systematische, eigen evaluaties van de drie samenwerkingsverbanden zien wij opnieuw aandacht voor de bedrijfsmatige aspecten: kosten, kwaliteit en kwetsbaarheid. Maar het politieke perspectief is in evaluaties dominant, waarbij vooral het behoud van gemeentelijke beleidsvrijheid (of het gebrek daaraan) en de politieke kaderstelling en controle op de voorgrond staan.
Van de beoogde effecten blijkt in de drie casussen weinig gerealiseerd te worden. Ten aanzien van kwaliteit is alleen voor de kleinste deelnemende gemeenten (tot circa 15.000 inwoners) een mogelijk licht positief effect gesignaleerd. Ten aanzien van de beoogde kostenreductie is in geen van de drie casusorganisaties een positief effect vastgesteld. Ten aanzien van het verminderen van kwetsbaarheid suggereren de uitkomsten alleen een positief effect bij de kleinste gemeenten (tot circa 20.000 inwoners). Tegelijkertijd
284