Page 280 - POLITIEK OF MANAGEMENT?

Hoofdstuk 7
7.3 BESTUUR IS MEER DAN MANAGEMENT
Wij sluiten af door een keer terug te keren tot ons pleidooi om, al dan niet met behulp van de door ons gehanteerde perspectieven, breder te kijken naar inrichtingsvraagstukken in het openbaar bestuur, rekening houdend met het publieke karakter daarvan.
De inrichting van ons openbaar bestuur zou geen statisch gegeven moeten zijn. Een veranderende wereld vraagt om voortdurende aanpassing. Daarbij dient ook met de economische realiteit rekening te worden gehouden. Maar bij de inrichting van ons openbaar bestuur is de ‘bottom line’ geen doel op zich. Een eenzijdig bedrijfsmatig antwoord is zelfs risicovol vanuit maatschappelijk, juridisch en politiek perspectief gezien. De opbouw van een democratische rechtsstaat met functionerende en maatschappelijk gedragen democratische instituties is een lange en moeizame weg (Fukuyama, 2004; 2011). Des te belangrijker is het om het politieke karakter van ons openbaar bestuur te koesteren en het openbaar bestuur niet op louter bedrijfsmatige gronden te willen beoordelen en inrichten. Bij de inrichting van het openbaar bestuur moet rekening worden gehouden met het maatschappelijke verband, juist in een tijd waarin deze verbanden door toenemende sociale, geografische, culturele en economische differentiatie van de samenleving onder spanning komen te staan. “In de postmoderne conditie is het ontwikkelen van culturele verbondenheid een zelfstandige opgave voor beleidsmakers en politici” (Hajer, 2000, p. 15).
In onze casussen zien wij hoe het juridische en maatschappelijke perspectief onderbelicht blijven, maar vooral zien wij een verdringing van het politieke door een bedrijfsmatige, managerial houding ten aanzien van het openbaar bestuur.
Mouffe (2005) laat zien dat de marginalisering van het politieke in onze tijd in een liberale traditie van rationalisatie staat, waarbij conflicten langs de weg van rationele consensus kunnen worden opgelost. Wij zien dit bijvoorbeeld al bij de liberale grondlegger van ons bestuurlijke stelsel, J.R. Thorbecke (1798 – 1872). Thorbecke was wel voorstander van een publieke behandeling van de publieke zaak, maar door een selectief gekozen gezelschap dat onafhankelijk van de mening van de ‘natie’ tot weloverwogen en rationeel bestuur moest komen (Den Hoed & Schouten, 2010, p. 55). Een dergelijke rationele benadering
278