Page 24 - POLITIEK OF MANAGEMENT?

Hoofdstuk 1
aan bij de internationale trend onder de noemer ‘governance’ (John, 2001; Pierre & Peters 2000; Rhodes 1997). Deze stroming suggereert samenwerking als alternatief voor opschaling.
Bij Nehmelman (2015) leidt het idee van passende schaal juist niet tot samenwerking, maar tot integrale herindeling. De groeiende “lappendeken” van samenwerkingsverbanden ziet hij als probleem, vooral waar het de democratische controle van dergelijke samenwerkingsverbanden betreft. Hij bepleit een grootschalige herindeling. Hij wil daarbij zoeken naar een optimum van schaalgrootte voor iedere gemeente. Hoewel hij spreekt van opschaling en schaaloptimum duidt hij niet op een eenduidig inwonersaantal- criterium. Met verwijzing naar Marlet en Van Woerkens (2014) stelt hij voor om nieuwe gemeentegrenzen te trekken die min of meer congruent zijn met de huidige samenwerkingsgebieden. Marlet en Van Woerkens komen met hun benadering op 57 nieuwe gemeenten uit, waarbij de meeste intergemeentelijke samenwerkingsverbanden overbodig zouden worden.
Ondanks discussie over herindeling versus samenwerking en ondanks beperkingen in de opbouw van de bestuurslagen zien wij dat gemeenten in hun zoektocht om hun positie te herdefiniëren onder meer onderling samenwerking opzoeken. Ook speelt weerstand tegen de door het Rijk voorgestane schaalvergroting een rol bij het actief zoeken naar samenwerkingsvormen:
Het is precies die weerzin tegen schaalvergroting die een ongekende creativiteit heeft losgemaakt in gemeenteland bij het vinden van vormen van samenwerking die wel de beoogde slagkracht van gemeenten versterken, maar tegelijk de voorziene nadelen van schaalvergroting helpen voorkomen. (Fraanje & Herweijer, 2013, p. 59)
Bovenstaande zou kunnen suggereren dat intergemeentelijke samenwerking een relatief nieuw fenomeen is. Dat is niet het geval. Intergemeentelijke samenwerking komt al voor sinds er gemeenten zijn. Formeel gaat samenwerking tussen gemeenten terug tot de Gemeentewet van 1851 en is de praktijk vanaf 1922 in de grondwet erkend (Raad voor het openbaar bestuur, 2015a). Struycken (1912) constateert al in 1912 dat intergemeentelijke samenwerking, naast het aanpakken van gebiedoverstijgende vraagstukken, vooral wordt gezocht als middel om dreigende herindeling te keren. In de eerste decennia van de
22