Page 571 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

leen in ruil tegen de tienden over het goed Willing te Bele en de tienden over het goed Uding in Geesteren, beiden gelegen in Gelderland.839 Over het middeleeuwse uiterlijk van Warmelo zijn geen bronnen bekend.
Waterburcht
Ten zuiden van het dorp Eelde, ter hoogte van de Borgstukken, liggen de restanten van een middeleeuws kasteel dat bekend staat onder de naam de Waterburcht. Het kasteel is gebouwd in een dalvormige laagte zonder veen. Het lag langs een doorgaande weg tussen Eelde en Donderen en naast een zijtak van het Eelderdiep: de Oosterloop. Ter hoogte van de Waterburcht is sprake van een flessenhalssituatie. Men moest hier laagtes doorkruisen om de weg te vervolgen. Tegenwoordig zijn een deel van de wallen en de kasteeleilanden beter zichtbaar gemaakt voor publiek. De Waterburcht is een zeer uniek terrein. Alleen bij dit kasteel kunnen we de restanten van een stelsel met meervoudige wallen en grachten boven het maaiveld zien. Overigens is de naam de Waterburcht recent gegeven, want in de vijftiende eeuw stond deze plek bekend onder de naam Ter Borch.
Oudst bekende functie: kasteel leenman
Toponiem: Borgstukken
Archeologie: De Waterburcht te Eelde bestaat uit een ovalen stelsel van meervoudige wallen en grachten dat een doorsnede heeft tussen de circa 160 en 185 meter. Op het AHN2 is dit stelstel goed te zien. De burcht bestaat uit tenminste vijf tot zeven grachten die overigens niet altijd regelmatig in elkaar overlopen. De grachten worden van elkaar gescheiden door wallen. Het centrum van het kasteel bestaat uit twee eilanden die op basis van resultaten van archeologisch onderzoek zijn gereconstrueerd. Ten noordoosten van het ovalen grachtenstelsel buigen twee grachten af richting de huidige weg. Deze zouden een mogelijk voorburchtterein kunnen omsluiten, maar deze mogelijkheid is tot op heden niet onderzocht.
Er zijn verschillende archeologische veldwerkcampagnes uitgevoerd naar de Waterburcht. De eersten vonden plaats in de jaren zestig van de vorige eeuw.840 In 1960 en 1961 heeft de Nederlandse Heidemaatschappij in opdracht van de archeoloog Van Giffen twaalf kleine proefsleuven op elk kwart van de grachten gegraven.841 Uit de profielen blijkt dat de grachtinsteek overal komvormig was. Het terrein bestond volgens de rapporteur uit leemhoudende zandgrond die plaatselijk was vermengd met veen, steen- en houtresten.
In 1966 liet Van Giffen twee grotere putten graven: een langwerpige sleuf van 50 meter
lang waar geen duidelijke gebouwsporen uit naar voren kwamen en een driehoekige put op C het meest westelijke burchteiland waarin hij de resten van de havezate Ter Borch vond. 842
Dat Van Giffen in de lange sleuf niets aantrof, komt waarschijnlijk omdat deze het centrum
van het oostelijke kasteeleiland heeft gemist. In 1967 was een nieuwe opgraving ingepland
naar het oostelijke eiland, maar deze is niet uitgevoerd. Veel opgravingsdocumentatie uit de
jaren zestig is verloren gegaan, waardoor we cruciale informatie over de gevonden sporen,
structuren en vondsten missen.843
De meeste informatie over het uiterlijk van de Waterburcht is verzameld tijdens non-destructief veldwerk dat door de archeoloog Van Vilsteren in 1989 is gepubliceerd.844 Het onderzoek bestond uit weerstandsmetingen, magnometrisch onderzoek, boringen, hoogtemetingen en
839 Eijken 1995: leen 317.
840 Anonimus 1960; Anonimus 1961; Anonimus 1966; Anonimus 1967.
841 Anonimus 1961.
842 Anonimus 1966.
843 Van Vilsteren 1989: 32.
844 Van Vilsteren 1989: 10-11.
Geografische coördinaten: X 233.882 / Y 571.769 Provincie: Drenthe
Gemeente: Tynaarlo
Datering: vóór 1453-1798/1799
Catalogus
569