Page 563 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

voirborgte dair der Stadholders perde plegen te staene, item op meyster Herman Haegens staell, int backhues, opt kamerken int backhues, den kelner by dat zwnt, des coeckenmeysters kaemer, indie oelde Capelle, achter optie oelde Capelle, op Groenewaeltz kaemer, opdes jagemeysters kaemer, opdie Rydderkaemer, boeven opt groete sael, opt saetloene dair boeven, opt tempelken, op heer Jan Cappelaens kaemer, opten Thorne, vorden toeren opt kamerken, opt nye scryffkamerken, int groete saell, indie stooue, indie coekene, indie spysekamer, boeven die coekene.’ Dan volgt een tussenpassage over bussen van de stad Kampen. Daarna gaat de inventaris verder met: ‘opdie plaetze, inden hoeltkelder, inden vleysch kelder, boeuen des doirwaerders kaemer, optie liberie, indie buttelrie.’
Het eerste deel van de inventaris bevat een opsomming van residentiële, administratieve, religieuze en juridische ruimten. Daarna volgt de beschrijving van het poortgebouw dat tenminste één etage had. Vervolgens beschrijft de opsteller van de inventaris de voorburcht, waarna hij diverse ruimten noemt die te maken hebben met het dagelijks leven op het kasteel, zoals de keuken en de stallen. Aansluitend maakt hij de inventaris op in de kamer voor de jachtmeester, waarna hij bij de oude kapel aanbeland. Daarna noemt hij de ridderkamer, grote zaal en de toren. Op basis van iconografisch onderzoek weten we dat de toren op de hoofdburcht stond. Waarschijnlijk was de opsteller net voor of na het jachthuis naar de hoofdburcht gelopen. De grote zaal had tenminste één verdieping en mogelijk zelfs twee, want de opsteller noemt een verdieping boven de zaal en de ‘saetlone’ daarboven. Op de hoofdburcht waren tevens diverse ruimten voor voedselbereiding en opslag aanwezig.
Voorst-I, Voorst-II, Voorst-III
Tegenwoordig ligt het kasteelterrein Voorst-III te midden van uitbreidingswijken van de stad Zwolle. In de veertiende eeuw stond op deze plek één van de meest indrukwekkendste kastelen van het Oversticht. Het was gelegen in een rivierkomvlakte op een rivierduin in de buurt van de IJssel in het ontginningsgebied van de Mastenbroek. Ongeveer 550 meter ten noordoosten lag een doorgaande weg en ongeveer 1,5 kilometer ten westen de IJssel. Naast dit kasteel Voorst-III zijn er ook nog de oudere kastelen Voorst-I en Voorst-II geweest. Waar deze precies hebben gelegen, is tot op heden niet duidelijk.
Geografische coördinaten: X 200.020 / Y 503.700 Provincie: Overijssel
Gemeente: Zwolle
Toponiem: De Steen
Datering: Voorst I & II vóór 1219-1227 - Voorst III circa 1260/1280-1362
Oudst bekende functie: kasteel leenman
Archeologie: In 1983 is een uitgebreid archeologisch rapport over kasteel Voorst-III gepubliceerd.807 Uit dit onderzoek blijkt dat de burcht bestond uit twee kasteeleilanden die
waren omringd door een stelsel van meervoudige wallen en grachten. Op het westelijke ovaalvormige kasteeleiland lag de hoofburcht. Op het oostelijk gelegen eiland, dat de C vorm van een geknikte rechthoek had, was de voorburcht gesitueerd. Beide eilanden waren
van elkaar gescheiden door een tussengracht die weer in verbinding stond met een gracht
die tussen de 30 en 40 meter breed was. Rondom deze gracht lag een stelsel van min of
meer concentrische smalle grachten die elk een breedte tussen de 4 en de 8 meter hadden.
In totaal, afhankelijk van de zijde waarvan het grachtenstelsel wordt benaderd, lagen er
tussen de drie en zes grachten rondom het kasteel.808 In de grachten zijn aanwijzingen voor hindernissen gevonden, zoals mogelijke restanten van staketsels.809
Naar het kasteel zijn twee opgravingscampagnes verricht in 1981 en 1982.810 De archeologen hebben gedurende dit onderzoek zoeksleuven in de vorm van een kruispatroon over het kasteelterrein aangelegd. Deze waren 450 meter lang en 4 meter breed. Tijdens de opgraving
807 Verlinde 1983: 19-27.
808 Verlinde 1983: 19-27.
809 Verlinde 1983: 24-25.
810 Verlinde 1983: 20.
Catalogus
561