Page 565 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Het gebouw op het oostelijke eiland was niet op een rivierduin gebouwd, maar op rivierzand. Ook dit eiland was ommuurd. Bij de noordmuur kon nog een muurbreedte worden vastgesteld, namelijk 1,30 meter. De bouwers hadden de muur koud gefundeerd op de ondergrond. De vorm van de muur was een geknikte rechthoek met de binnenwerkse afmetingen in de noord- zuidrichting van 57 meter en in de oost-westrichting 22 meter. Hoewel het binnenterrein niet was afgegraven werden er, naast een waterput, geen bouwsporen aangetroffen.811 Direct ten oosten van het kasteelterrein zijn tijdens eerder onderzoek de restanten van baksteenovens gevonden.812
De archeologen hebben geen restanten van Voorst-I en Voorst-II gevonden tijdens de opgraving, hoewel de losse tufsteenvondsten in de fundering van de ringmuur mogelijk afkomstig zijn van tenminste één van deze twee kastelen. Aangezien de meeste vondsten niet ouder zijn dan circa 1260, lijkt het er sterk op dat Voorst I-en Voorst-II op een andere locatie hebben gestaan of dat de sporen daarvan grotendeels verdwenen zijn als gevolg van latere bouwactiviteiten. In de waterput van het oostelijke eiland troffen de archeologen veel materiaal uit 1280 aan. Het overige grootste gedeelte van het vondstmateriaal was niet ouder dan 1325.813
Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: -
Geschiedenis: De schrijver van de Narracio maakt als eerste melding van twee kastelen Voorst. Bisschop Otto II van Lippe (1216-1227) verwoestte volgens hem deze kastelen.814 Deze bisschop had een conflict met de graaf van Gelre, met name omdat de graaf naar mening van Otto II te hoge tolkosten hief voor de inwoners van het Sticht. Hoewel het conflict aanvankelijk beslecht leek, stookte de graaf van Gelre de inwoners van Salland op om tegen de bisschop te rebelleren. Bisschop Otto II ondernam vervolgens een strafexpeditie en verwoestte, nadat hij het Sallandse leger had verslagen, drie belangrijke kastelen, te weten twee kastelen genaamd Voorst en een derde genaamd Buckhorst. De kastelen Voorst waren in bezit van twee broers, die beiden de naam Herman droegen.815 Hoe lang deze kastelen toen al bestonden, is niet bekend, maar sinds 1195 worden al leden van het geslacht Van Voorst vermeld.816
Kasteel Voorst moet in de jaren daarna weer zijn opgebouwd, want op 11 juli 1295 verklaarden Zweder en Herman van Voorst dat ze hun kasteel Voorst voor graaf Reinoud van Gelre openstelden.817 De graaf had namelijk Voorst ontzet toen het door de drie Sallandse hoofdsteden en enkele edelen werd belegerd. De bisschop bemiddelde tussen beide partijen. Om ervoor te zorgen dat Voorst geen uitvalbasis werd voor de graaf om het Oversticht binnen te vallen, bepaalden de partijen dat de heren van Voorst de graaf van Gelre niet mochten steunen in een conflict met de bisschop.
Vanaf 1328 ontstond in de Mastenbroek een conflict over de eigendomsrechten over de te ontginnen gebieden in deze wildernis, waar ook de familie Van Voorst bij betrokken was.
Nadat de heren van Voorst in een scheidsrechterlijke uitspraak over de verdelingen van deze C rechten zich te kort voelden gedaan, verklaarden zij samen met de benadeelde kerspelen op
21 januari 1330 de oorlog aan bisschop Jan van Diest. Hun verzet mocht niet baten, want de
bisschop wist de opstandelingen te verslaan.818
Kasteel Voorst behoorde tot één van de Stichtse kastelen die speciale privileges had. Bisschop Jan van Arkel was op 6 mei 1352 met de drie Sallandse hoofdsteden overeengekomen dat niemand in Salland tussen Holten, Nyenstede en Emelwerden voor een periode van drie
811 Verlinde 1983: 21-24.
812 Verlinde 1983: 29.
813 Verlinde 1983: 33-34.
814 Van Rij 1989: 34-35 Het conflict vond plaats na de vijfde kruistocht waaraan Otto II deelnam. Hove
dateert deze gebeurtenis van 1224; Ten Hove 2005: 32.
815 Van Rij 1989: 34-37. 816 OSU I nr. 526.
817 OSU V nr. 2719.
818 Ten Hove 2005: 33.
Catalogus
563