Page 520 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Geografische coördinaten: X 205.460 / Y 496.930 Provincie: Overijssel
Gemeente: Zwolle
Toponiem: Zuthem
Datering: vóór 1450
Oudst bekende functie: kasteel leenman
Archeologie:
Bouwgeschiedenis: Olde Meierink et al. hebben op basis van bouwhistorisch onderzoek kunnen vaststellen dat in het huidige Nijenhuis de kelder van de zuidwestelijke vleugel uit het midden van de vijftiende eeuw dateert.574 Verder hebben zij sterke aanwijzingen gevonden dat deze laatmiddeleeuwse vleugel verbonden was aan een noordvleugel, die is gesloopt. Van deze verdwenen noordvleugel zijn langs de gracht restanten van een muur gevonden van 1,25 meter dik. Olde Meierink et al. vermoeden vanwege de muurdikte dat de verdwenen noordvleugel nog ouder was dan de zuidwestelijke vleugel. Hierin zouden we een laatmiddeleeuwse zaalbouw kunnen zien, die naar verwachting eerst solitair heeft gestaan voordat er vleugels tegenaan werden gebouwd.575
Iconografie: -
Geschiedenis: De oudste vermelding van het goed Nijenhuis dateert van 1379. Het was toen een bisschoppelijk leengoed waarmee Otto van Bymmen was beleend.576 In de leenprotocollen staan geen verdere aanwijzingen over het uiterlijk van het goed.
Nutspete/Mitspete
De locatie van kasteel Nutspete of Mitspete is nooit met zekerheid teruggevonden. Volgens de historische overlevering lag het nabij de stad Groningen. Of het om slechts enkele honderden meters of enkele kilometers afstand ging, is niet duidelijk.
Geografische coördinaten: - Provincie: -
Gemeente: -
Toponiem: -
Datering: 1231-1232
Oudst bekende functie: versterking van partij
Archeologie: De amateurhistoricus Overdiep heeft beargumenteerd dat Nutspete gelijk mag worden gesteld met het Bolwerk bij Noordlaren.577 Veel onderzoekers zijn hem daarin gevolgd.578 Recentelijk heb ik bij deze vereenzelviging verschillende kanttekeningen geplaatst (zie ‘Bolwerk Noordlaren’ in deze catalogus).579 Door het Bolwerk en andere archeologische sporen in het Besloten Veen in de toekomst te onderzoeken, kan wellicht meer inzicht worden verkregen in ouderdom, gebruiksduur en functies ervan. Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: -
Geschiedenis: Over kasteel Nutspete is relatief veel historische informatie beschikbaar. Dat komt doordat het meerdere malen een rol speelde in de historische bron de Narracio. Daarin staan de twisten tussen de bisschop en de Groningse prefectenpartij enerzijds, en de Drenten, Gelkingen en Coevordenaren anderzijds beschreven. De eerste keer dat de naam Nutspete in de Narracio voorkomt is in 1228, wanneer de pas ingehuldigde bisschop Wilbrand van Oldenburg op verzoek van zijn ministerialen heeft besloten om wraak te nemen op de Coevordenaren en de Drenten vanwege hun daden tijdens de Slag bij Ane. Op 30 september 1228 voerde bisschop Wilbrand de wraakactie uit en viel hij Drenthe op zes plekken met verschillende legers binnen. Het eerstgenoemde leger, dat onder leiding stond van graaf Boudewijn van Bentheim, werd met een groot aantal krijgslieden en kruisboogschutters vooruit gezonden naar Groningen. De graaf viel vervolgens samen met
574 Olde Meierink et al. 1995.
575 Olde Meierink et al. 61.
576 Eijken 1995: nr. 1480.
577 Overdiep 1963.
578 Van den Broek 2007: 296-297; Noomen 2009: 18.
579 Spiekhout 2016b; zie in deze catalogus ‘Bolwerk bij Noordlaren’ en ‘Blankeweer’.
518