Page 482 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

480
Of Bertold zijn verbouwing heeft kunnen afmaken, is niet duidelijk, maar er is een indicatie dat hij er niet in is geslaagd om zijn huis op de gewenste manier te versterken. Twee jaar later probeerde hij namelijk in de Mastenbroek een kasteel te bouwen. Het recht op de slagen in de Mastenbroek ontleende hij overigens aan het bezit van de hof Haersolte.369
Hardenberg-I
Na de Slag bij Ane liet bisschop Wilbrand van Oldenburg met hulp van inwoners van de nederzetting Zwolle een burcht genaamd Hardenberg bouwen om van daaruit het ontvreemde bisschoppelijke kasteel Coevorden te bedwingen. Dit deed de bisschop op de plek Nijenstede langs de Vecht. Kasteel Hardenberg-I stond op de locatie waar in de veertiende eeuw de stad Hardenberg is gebouwd. Tot op heden is de exacte locatie nog niet gevonden.
Datering: 1229 - vóór 1362
Oudst bekende functie: tijdelijk bisschoppelijk kasteel
Archeologie: -
Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: -
Geschiedenis: Kasteel Hardenberg-I is in 1229 gebouwd door bisschop Wilbrand van Oldenburg met onder andere hergebruikt materiaal van het oudere bisschoppelijke kasteel de Schulenborg. De functie van Hardenberg-I was volgens de anonieme schrijver van de Narracio het beschermen en verdedigen van het Sticht bij de IJssel. Vanuit Hardenberg-I werden strafexpedities richting het ontvreemde bisschoppelijke kasteel Coevorden georganiseerd.370 Zwolle heeft geholpen met de financiering van de bouw van de burcht. In ruil voor deze financiële steun en de strijd tegen de Drenten heeft bisschop Wilbrand van Oldenburg aan deze nederzetting stadsrechten verleend.371
Hardenberg raakte echter in verval, want in de kroniek van Beke staat dat bisschop Jan van Arkel in 1358 het stadje Hardenberg versterkte en ‘dede den berch slechten ende begraven ende men seit, dat daer in voertiden ene borch te staen plach de al in den gront vervallen was.'372 Dit zal dan het kasteel van bisschop Wilbrand zijn geweest. Mogelijk is deze berg het restant van een motte.
Hardenberg-II
Net als in het geval van Hardenberg-I is ook de exacte locatie van kasteel Hardenberg-II tot op heden niet gevonden. Uit historische bronnen is bekend dat dit kasteel in of naast de stad Hardenberg lag.
Geografische coördinaten: X 238.760 / Y 510.311 Provincie: Overijssel
Gemeente: Hardenberg
Toponiem: Hardenberg
Geografische coördinaten: X 238.760 / Y 510.311 Provincie: Overijssel
Gemeente: Hardenberg
Toponiem: Hardenberg
Datering: circa 1362-circa 1407
Oudst bekende functie: bisschoppelijk ambtskasteel
Archeologie: -
Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: -
Geschiedenis: Volgens de opsteller van een op 18 september 1362 uitgevaardigde oorkonde bouwde Jan van Arkel ter bescherming van zijn land en de Utrechtse kerk een vesting te
369 Zie ‘Mastenbroek-Bertold’ in deze catalogus.
370 Van Rij 1989: 66-67.
371 OSU II nr. 803.
372 Bruch 1982: 206.