Page 315 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Diepenheim
De plek Diepenheim is van oorsprong een natte omgeving geweest, want het woord diep betekent in het Middelnederlands onder andere ‘ondergelopen, doorweekt, onder water staande, nat, moerassig, blank staande’. Met heim wordt woonplaats bedoeld. De naam Diepenheim refeert dus naar een woonplaats in een drassige omgeving.134
Betreffende het stadje Diepenheim is het idee geopperd dat er meerdere nederzettingen Diepenheim zijn geweest. Deze veronderstelling kwam van de amateurhistoricus Van der Veen, wiens visie we reeds hebben besproken.135 De discussies zijn in feite identiek, omdat Van der Veen ervan uitgaat dat kasteel en nederzetting aan elkaar waren verbonden. Het oudste kasteel – en dus ook de oudste nederzetting – zou volgens hem hebben gelegen bij boerderij ‘De Horde’ ten zuiden van de Diepenheimse Es. Vervolgens zouden zowel kasteel als nederzetting in een tweede fase zijn verplaatst naar een gebied ten noorden van die es, namelijk bij de watermolen De Haller en de boerderij Nijhof. In de laatste en derde fase zouden kasteel en nederzetting tenslotte zijn gebouwd op de locatie waar ze tegenwoordig nog steeds liggen, dat wil zeggen aan de westkant van de huidige bebouwing van Diepenheim.136
Nu hebben we reeds gezien dat het veronderstelde kasteel bij De Horde vrijwel zeker geen kasteel is geweest en voor zover bekend lag daar ook geen nederzetting. Ook voor een nederzetting bij De Haller is tot nu toe geen enkel bewijs gevonden. Het is bovendien de vraag of nederzetting en kasteel in deze periode al automatisch bij elkaar hoorden. De enige locatie waar duidelijk sprake is van een clustering is in het stadje zelf, dat wil zeggen in de derde fase van Van der Veen. Deze nederzetting heeft op zeventiende- tot negentiende-eeuwse kaarten de vorm van een langgerekt ovaal met een oost-west oriëntatie. Aan de westzijde is een meervoudig wallen- en grachtensysteem waarneembaar. Hoewel stadsrechten niet bekend zijn voor Diepenheim wordt er in 1379 wel over een stad Diepenheim gesproken.137
5
Figuur 5.11: Uitsnede van het kadastrale minuutplan van Diepenheim uit 1832, sectie B, blad 1. Zowel de grachten van de stad Diepenheim als het huis Diepenheim zijn duidelijk zichtbaar.
134 http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=06582&lemma=diep&domein=0&- conc=true geraadpleegd op 2 oktober 2019.
135 Van der Veen 1952: Zie hiervoor in de catalogus ‘Diepenheim-I’ en ‘Diepenheim-II’.
136 Van der Veen 1952: 34, 45.
137 Kolks 2007: 56, 57.
Het kastelenlandschap van Zuidwest-Twente
313