Page 162 - ART FORM AND MENTAL HEALTH - Ingrid Pénzes

In literatuur zien we tal van voorbeelden over hoe specifieke kenmerken gerelateerd worden aan karakteristieken van de cliënt, psychosociale problemen, of aan diens psychopathologie (bv., Cohen, 1986, 1994; Gannt & Tabone, 1998; Hacking, 1999; Stuhler-Bauer & Elbing, 2003). De beschrijvingen zijn overtuigend, en zeker op papier is er sprake van een ongekende rijkheid aan mogelijkheden. Tegelijkertijd is dat aantal zo groot en zijn de opvattingen onderling zo tegenstrijdig, dat volledigheid bij voorbaat onmogelijk is. Nogmaals, met ons onderzoek hebben we getracht om in deze wirwar aan mogelijkheden enige helderheid te brengen. Het kan niet anders dan dat we daarbij belangrijke elementen uit het oog zijn verloren en te kort doen aan de rijkheid van de klinische praktijk.
Zodra we focussen in deze diversiteit en complexiteit wordt duidelijk dat zeven formele elementen boven komen drijven. Zij blijken klinisch relevant en kunnen tegelijkertijd betrouwbaar geoperationaliseerd worden. Op basis van drie criteria, namelijk objectiveerbaar (ondubbelzinnig), klinisch relevant, en betrouwbaar is het aantal formele beeldkenmerken uiteindelijk beperkt tot drie. Daarbij hebben kunsttheorieën over formele kenmerken het uitgangspunt gevormd. Na operationalisatie en toetsing op basis van betrouwbaarheid is de validiteit vastgesteld op basis van eerder onderzoek onder 8 therapeuten. Ondanks de verschillende perspectieven en achtergronden van deze beeldend therapeuten, blijkt er consensus over een beperkt aantal formele elementen. Deze bevindingen lijken erop te wijzen dat op zijn minst enkele van deze formele elementen de potentie hebben om de verschillende beeldend therapeutische perspectieven te overbruggen.
Nogmaals, de focus op deze formele elementen is zeker een versimpeling van de rijke klinische praktijk, en andere aspecten van het beeldend producten zouden waardevol kunnen zijn, zoals contextuele aspecten en symbolen (Eitel et al., 2008). Tegelijkertijd blijkt het beperken van het aantal formele elementen een solide basis voor verder onderzoek en de praktijk.
3. Formele elementen van het beeldend product en geestelijke gezondheid
De noodzaak te focussen betreft ook de relatie tussen formele elementen en geestelijke gezondheid. Niet alleen is het aantal diagnostische aanwijzingen van de kunstvorm groot, maar het zelfde geldt ook voor het concept van geestelijke gezondheid zelf; het aantal benaderingen van gezondheid als
160 | Chapter 7