Page 271 - POLITIEK OF MANAGEMENT?

aan meer directe politieke invloed op de uitvoering, ook waar die ten koste gaat van rechtsbeginselen.235
Wij komen nu terug op de spanning tussen het bedrijfsmatige enerzijds en het politieke, juridische en maatschappelijke anderzijds. Bedrijfsmatige overwegingen botsen al snel met politieke overwegingen: “... wat te doen als de schaal van de lokale gemeenschap voor de effectiviteit en efficiency van de uitvoering van rijksbeleid niet voldoet? Gaat democratie voor doelmatigheid of is het juist andersom?” (Derksen, 1996b, p. 9). Wordt bij de inrichting van ons openbaar bestuur niet te gemakkelijk aan dergelijke dilemma’s voorbij gegaan? “Effectiviteit en efficiency zijn immers niet de kenmerken die een democratische rechtsstaat van een autoritaire staat onderscheiden” (Tjeenk Willink, 2013, p. 3). Politieke verantwoording voor de uitvoering is een wezenlijk kenmerk van de democratische rechtsstaat. De verantwoordelijkheden voor de uitvoering van publieke taken worden minder duidelijk doordat het democratisch deficit groter wordt (Tjeenk Willink, 2013). Ook de Raad voor het openbaar bestuur waarschuwt voor de risico’s bij samenwerking voor de democratische legitimiteit. Verlengd lokaal bestuur lijkt soms‘verlegd’lokaal bestuur236, waarbij het gemeentebestuur afwachtend de diensten van het samenwerkingsverband in ontvangst neemt. De Raad voor het openbaar bestuur vraagt zich af “hoeveel democratische legitimiteit effectieve en efficiënte uitvoering mag kosten” (2015a, p. 12). Nehmelman spreekt naar aanleiding van dit rapport van: “een vertroebeling van de democratische controle op het lokale overheidshandelen” (2015, p. 6). Derksen (2013) wijst erop dat ook schijnbaar bedrijfsmatige afwegingen een politieke keuze in zich dragen. Zo zal de politiek bij efficiency de kosten moeten afwegen tegen het te realiseren (politieke of maatschappelijke) doel. Wel zien wij in onze casussen indicaties dat bedrijfsmatige overwegingen al snel een doel op zich worden.
In onze casussen stelden wij vast dat het democratisch deficit inderdaad wordt 7 vergroot. Ook zien wij in onze casussen de spanning waar de gemeenteraden
enerzijds lokale beleidsvrijheid willen behouden, maar deze niet gebruiken.
Mogelijk gebeurt dat niet uitsluitend uit onvermogen, maar ook omwille van de
235 De Roon, A. (12 september 2007). Op weg naar meer maatwerk en menselijke maat. Lisse.
236 Igno Pröpper heeft de term verlegd lokaal bestuur gemunt en gebruikt in verschillende rekenkameronderzoeken (Raad voor het openbaar bestuur, 2015a).
REFLECTIE
269