Page 249 - POLITIEK OF MANAGEMENT?

In formele zin is de gemeentelijke beleidsvrijheid behouden. De gemeen- schappelijke regeling biedt in elk van de drie casussen expliciet de mogelijkheid voor de gemeenten om eigen afwijkend beleid vast te stellen en door het samenwerkingsverband te laten uitvoeren.
Gemeten aan de mate van beleidsharmonisatie, zien wij dat de bundeling van waardenconflicten verschuift van gemeentelijk naar intergemeentelijk niveau. Feitelijk wordt de gemeentelijke beleidsvrijheid nauwelijks gebruikt en ontstaat een gemeenschappelijk intergemeentelijk beleid.
Ook gemeten aan de mate van kaderstelling en controle van de gemeenteraden, zien wij dat de vooraf beoogde gemeentelijke beleidsvrijheid niet wordt gebruikt. Gemeenteraden blijken slecht staat om hun kaderstellende en controlerende rol ten aanzien van het sociale domein in te vullen. Maar dat blijkt ook voor gemeenteraden met een eigen gemeentelijke sociale dienst het geval. Ook de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) bevestigt in een eigen rapport dat de gemeenten nauwelijks invulling geven aan hun eigen beleidsvrijheid.225 Op de werkvloer constateren zij een grote mate van (professionele) autonomie, zonder sturing of verantwoording op inhoud en resultaten. Zij stellen dat gemeentebesturen onvoldoende kunnen aansturen en gemeenteraden onvoldoende kunnen controleren. Zij zien daarbij geen verschil tussen grote of kleine gemeenten.
Maar meer dan bij de gemeenten met een gemeentelijke sociale dienst hebben
raadsleden bij de casusgemeenten de neiging om over de sociale dienst te
spreken als iets wat niet van hen is, waar zij geen verantwoordelijkheid voor
dragen en wat verder weg staat. De grotere afstand maakt het makkelijker om 6 achterover te leunen. De meer algemene onmacht van gemeenteraden om
hun kaderstellende en controlerende taak goed uit te voeren lijkt te worden vergroot wanneer de sociale dienst in een intergemeentelijk verband meer op afstand komt te staan.
CONCLUSIES
225 Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. (2013). Signalement bestuurskracht gemeenten – Werk en inkomen. Den Haag, Nederland: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
247