Page 93 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

beschouwden. Een goed voorbeeld daarvan betreft het kasteel dat door Ludiken van Eerde
in 1369 in het pas ontgonnen Mastenbroek werd gebouwd. Nadat de Sallandse hoofdsteden
te Werven hadden vergaderd over de bouwactiviteiten van Ludiken zocht de stad Deventer vervolgens diplomatiek contact met hem.128 De druk die Deventer daarna in naam van de
drie Sallandse hoofdsteden op Ludiken uitoefende leidde ertoe dat Ludiken besloot om ‘...
van den selven tijmmer dat hi dat laten wolde omme onse stad wille’.129 Een soortgelijk lot ondergingen Munitio Threntonum, de Veste up der Were, Hulsvoorde, Lambert Rethering,
Saterslo (blokhuis), Blankeweer, Blankevoorde, Eelde, Peize-II en Ammerckehoern. In de 2 gevallen van Hulsvoorde en Lambert Rethering ging het net als bij Ludiken om de stop van
een kasteel-in-aanbouw, bij de andere terreinen om de sloop van functionerende kastelen.
(4) Sloop na aankoop van een partij die hinder van het kasteel ondervond – Een variant op de opties 1 of 3 was dat kastelen door de Overstichtse steden werden gekocht en vervolgens door hen werden gesloopt. Dit gebeurde bij de kastelen Eerde en Selwerd. Blijkbaar vonden de steden dat aankoop goedkoper was dan een belegering.
(5) Erosie – Deze reden is alleen maar voor één kasteel aangetoond, namelijk Kuinre-I. Ter plekke had de kasteelheer dusdanig veel last van de oprukkende zee dat hij zich genoodzaakt voelde zijn sterkte meer landinwaarts te verplaatsen.
Verschijningsvorm van de kastelen
Inleiding
Hoewel de gegevens om de middeleeuwse verschijningsvormen van Overstichtse kasteelterreinen te onderzoeken beperkt zijn, proberen we door middel van het combineren van diverse soorten bronnen de nodige inzichten in dit onderwerp te verkrijgen. We zullen ons daarbij niet alleen concentreren op de hoofdburcht, maar ook op de voorburcht en de grachtenstelsels. Bij elk van deze onderdelen wordt onderzocht of er sprake is van vormontwikkeling gedurende de volle en late middeleeuwen.
Ruimtelijk verschijningsvorm van grachten- en wallenstelsels
Grachtenstelsels zijn de best bewaarde restanten van de Overstichtse kasteelterreinen. Hun aard en omvang is vaak nog goed zichtbaar op luchtfoto’s, historische kaarten of digitale hoogtekaarten (AHN2). Door bestudering van het grachtenstelsel krijgen we een indruk van de ruimtelijke indeling en begrenzing van een kasteelsite, hoewel we niet mogen uitsluiten dat buiten het zichtbare grachtenstelsel ook nog niet-omgrachte bijgebouwen stonden. Ook dient in overweging te worden genomen dat het waargenomen grachtenstelsel een product kan zijn van verschillende bouwfasen, dat niet altijd alle toenmalige grachten meer zichtbaar zijn of dat jongere grachten oudere structuren hebben vernietigd.
Het fysieke territoriale landschap
128 Van Doorninck 1889: 186. 129 Van Doorninck 1889: 187.
91