Page 90 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

88
Hoofdstuk 2
veertien terreinen was het onduidelijk hoe oud ze waren. Omdat de historische bronnen in de vijftiende eeuw rijkelijk vloeien, is de kans groot dat de geconstateerde afname van eerstvermeldingen daadwerkelijk een sterke terugloop in de aanleg van nieuwe burchten weerspiegelt.
Grafiek 2.2: Overzicht van de vroegste historische vermeldingen of archeologische of bouwkundige dateringen van 117 middeleeuwse kasteelterreinen in het Oversticht, weergegeven in intervallen van vijftig jaar. Van de overige zeventien terreinen is geen datering bekend (n=134).
In vergelijking met de 40 terreinen waarvan we wel precies de datering weten, valt op dat de grafiek met de oudst bekende eerstvermeldingen weliswaar een verschil laat zien in percentages maar tegelijk ook een langetermijnontwikkeling toont waarin de toe- en afname van kastelenbouw nagenoeg gelijk is. Het enige verschil is dat er in de perioden 1150- 1200 en 1200-1250 sprake is van een lichte toename bij de terminus ante quem-analyse en dat bij de kastelen waarvan de exacte bouwdatum van bekend is noch groei noch afname waarneembaar is.
De conclusie op basis van het voorafgaande is dat de eerste aanwijzingen voor kastelenbouw in het Oversticht uit de tweede helft van de elfde eeuw dateren; dat in de periode 1150 tot 1350 een gestage groei is opgetreden in het aantal nieuw gebouwde kastelen; dat zich in de tweede helft van de veertiende eeuw mogelijk een tijdelijke versnelling heeft afgetekend in de kasteelbouw en dat in de vijftiende en zestiende eeuw een afname in de nieuwbouw van kastelen te constateren valt.
Gebruiksduur
Behalve dat het vaststellen van de bouwdatum essentieel is, is het om meerdere redenen van belang om ook te weten hoe lang de kastelen in gebruik zijn geweest. Zo kan worden onderzocht of burchten met bepaalde kenmerken na een periode niet meer voorkwamen. Het vaststellen van de einddatering bleek eenvoudiger te zijn dan het vaststellen van de begindatering. Dit komt omdat veel kastelen nog lang na 1450 zijn gebruikt. Voor de kastelen die vóór 1450 uit gebruik zijn genomen kon ook veelal worden vastgesteld op basis van historische en archeologische bronnen wanneer dit is gebeurd.
40
35
30
25
20
15
10
5 0
17
36
19
17
10
9
8
5
6
7
termini ante quem
vóór 1150
1150-1200 1200-1250
1250-1300 1300-1350
1350-1400 1400-1450
1450-1500 na1500
onbekend