Page 57 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

verantwoorde reconstructies van het middeleeuwse cultuurlandschap te maken waarin centrale plaatsen, wegen en waterlopen zijn weergegeven. Onmisbaar is daarbij het gebruik van een geografisch informatiesysteem (GIS). Door gebruik van GIS software was het mogelijk om de behaalde resultaten uit verschillende disciplines op kaart te zetten en zo een reconstructie te maken.
Tijdens de bronneninventarisatie bleek dat in het Oversticht geen middeleeuwse egodocumenten bewaard zijn gebleven, hoewel we indirect soms wel in aanraking komen met de ideeën van specifieke individuen. Door deze bronnenschaarste kunnen we dus maar in beperkte mate het mentale kastelenlandschap in de deelstudies te onderzoeken.
1.8 Opbouw van het proefschrift
Dit proefschrift bestaat uit zes hoofdstukken, te weten een inleidend hoofdstuk, vier kernhoofdstukken en een slothoofdstuk met hoofdlijnen en conclusies. De vier kernhoofdstukken bestaan uit drie deelstudies: het territoriale kastelenlandschap van het Oversticht (hoofdstuk 2 en 3), het lokale kasteellandschap van de Hunenborg (hoofdstuk 4) en het micro-regionale kastelenlandschap van Zuidwest-Twente (hoofdstuk 5). Daarnaast bevat dit boek een uitgebreide catalogus waarin de stand van kennis per opgenomen site staat beschreven en een grote uitvouwkaart waar de meeste besproken sites op staan weergegeven.
De drie deelstudies kennen dezelfde indeling. Na een korte inleiding volgt een historiografie over het onderzoeksgebied, de daaruit volgende onderzoeksthema’s en onderzoeksvragen en de bespreking van de gebruikte bronnen en methoden. Daarna wordt het fysieke landschap zo goed mogelijk gereconstrueerd en de relatie met de kastelen onderzocht. Voorts bespreken we de politieke, juridische, religieuze en – indien mogelijk – economische ontwikkelingen in het gebied in relatie tot de burchten. Dit alles resulteert uiteindelijk in een synthese waarin de langetermijnontwikkeling van de kastelenlandschappen of het kasteellandschap wordt besproken.
Hoofdstuk 2 en 3 vormen samen de overzichtsstudie naar het territoriale kastelenlandschap van het Oversticht. Omdat de studie te groot was voor één hoofdstuk is deze in tweeën gesplitst. In hoofdstuk 2 behandelen we de kenmerken van het fysieke landschap en van de kastelen en in hoofdstuk 3 wordt het machtslandschap besproken. Deze deelstudie is gericht om de grote lijnen van de kasteelontwikkeling in een vorstbisdom in een landschappelijk kader te plaatsen. Hoofdstuk 4 en 5 vormen casussen binnen dat territorium. Daar ligt de nadruk vooral op de directe ontwikkelingen rondom de kastelen in het betreffende onderzoeksgebied.
De gegevens die in voornoemde hoofdstukken zijn verzameld vormen de basis voor hoofdstuk 6. Daarin schetsen we de langetermijnontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in het Oversticht. Daarna vergelijken we de resultaten met de kasteelontwikkeling in het Nedersticht Utrecht en het prinsbisdom Münster. Vervolgens evalueren we het theoretische en methodologische model van kasteellandschap. We zullen ook ingaan op de bijdrage van dit onderzoek aan bestaande wetenschappelijke debatten. Tot slot zullen aanbevelingen worden gegeven voor verder onderzoek en de maatschappelijke toepassing van de opgedane kennis.