Page 549 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

was an den Richter. omme waghene stien calc ende zant toe Zwormen te vueren.’721 Mogelijk was de bouw een reactie op gebeurtenissen in 1408 toen 28 Deventenaren de wacht hielden te Swormer. Zij dienden vijanden uit Gelders gebied te weren aangezien de hertog van Gelre en de bisschop met elkaar in conflict waren.722 De kameraars vermeldden in 1409 niet expliciet een toren, maar namen wel kostenposten op waaruit blijkt dat te Swormer wachters aanwezig waren.723 De eerste vermelding van een toren dateert pas van 1410.724 Rond 1515 is de Swormertoren uit gebruik geraakt en in 1649 is deze gesloopt.725
Ten Clooster
Ten zuidwesten van Coevorden lag het adellijk huis Ten Clooster langs een belangrijke doorgaande route tussen Drenthe en Salland. Het huis was gebouwd op de overgang van een dekzandrug naar het beekdal van de Coevordense Vecht. Tegenwoordig is boven het maaiveld niets meer zichtbaar van Ten Clooster.
Geografische coördinaten: X 245.086 / Y 519.573 Provincie: Drenthe
Gemeente: Coevorden
Toponiem: Klooster
Datering: vóór 1517 - circa 1673
Oudst bekende functie: mogelijk kasteel leenman
Archeologie: Het Archeologisch Biologisch Instituut (BAI, nu GIA) van de Rijksuniversiteit van Groningen deed in 1963 een opgraving naar het huis Ten Clooster. De resultaten daarvan
zijn gepubliceerd in Bos et al.726 Daaruit blijkt dat Ten Clooster bestond uit een rechthoekig grachtenstelsel dat een binnenterrein omsloot. De gracht had een breedte van 10 meter en
werd omringd door een 1,5 meter dikke wal. Op het middenterrein troffen de archeologen
geen duidelijke fundamenten aan, maar wel restanten van paalfunderingen en muurresten
van kloostermoppen. Hoewel tijdens de opgraving verschillende vondsten zijn aangetroffen, waaronder aardewerk, baksteen, dakpannen, puin en Bentheimer zandsteen, konden de archeologen de sporen niet specifieker dateren. Van de geringe aardewerkscherven bestaat
het vermoeden dat deze uit de dertiende eeuw dateren.
Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: Er zijn verschillende afbeeldingen bekend van het huis Ten Clooster op kaarten
uit de Tachtigjarige oorlog, maar deze corresponderen niet met de opgravingsresultaten.727
De tekeningen zijn waarschijnlijk geen betrouwbare afspiegeling van de werkelijkheid.
Geschiedenis: Ten Clooster was gelegen op de plek waar vermoedelijk in de dertiende
eeuw het klooster Maria in Campis stond. De Drenten en Coevordenaren hadden dit moeten
bouwen als boetedoening voor hun rol tijdens de Slag bij Ane. Rond 1258 werd dit klooster
echter verplaatst naar Assen en moeten de voormalige kloosterlanden in handen van een
adellijke familie zijn gekomen. Bos et al. vermoeden zelfs dat delen van de voormalige kloostergebouwen zijn omgebouwd tot adellijk woonverblijf.728 Tot 1328 was het goed
Ten Clooster een leen van de graaf van Bentheim. In dat jaar heeft bisschop Jan van Diest C van de graaf veel in het Oversticht gelegen goederen gekocht waaronder ook een goed
met de naam Clooster bij Coevorden. Het werd toen in leen gehouden door Hako van den Rutenberg.729 Als Ten Clooster in deze periode al een kasteelachtig voorkomen had, was dit
naar alle waarschijnlijkheid in de oorkonde vermeld, aangezien Rutenberg wel als kasteel
werd aangeduid.
Ongeveer vijftig jaar later was ‘Dat goet Ten Cloester’ nog steeds een leen van de familie Van Rutenberg. Niets wijst er in de leenprotocollen van de daaropvolgende jaren op dat
721 De Meyer 1971: 456.
722 De Meyer 1971: 424.
723 De Meyer 1971: 467, 488-490.
724 De Meyer 1971: 511.
725 Bartels et al. 2007a: 94; Brokamp 2013: 15.
726 Bos et al. 1989: 84.
727 Bos et al. 1989: 82-81.
728 Bos et al. 1989: 79.
729 OGD I nr. 313.
Catalogus
547