Page 547 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Gemeente: -
Toponiem: -
Datering: 1309
Oudst bekende functie: onbekend Archeologie: -
Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: -
Geschiedenis: Beke deelt ons mee dat bisschop Gwijde van Avesnes heeft geprobeerd om in Stellingwerf tevergeefs een bisschoppelijk kasteel te bouwen. Hij was aldaar ‘mit wisen wercluden’ op zoek gegaan naar ‘enen vasten grond, opdat hi daerof die onhoorsame Vriesen mochte bestriden’.712 Tot daadwerkelijke bouw is het niet gekomen, want bisschop Gwijde moest de paus bezoeken en liet daarom de bouw van het kasteel liggen.713 Toch geeft deze beschrijving ons uniek inzicht in het proces dat voorafging aan de bouw van een bisschoppelijk kasteel en over de achterliggende functie van de te bouwen burcht. De bisschop wilde vanuit dit steunpunt proberen de ongehoorzame ‘Friezen’ te bestrijden. Ook wilde hij dat de Stellingwervers hem betaalden voor het gebruik van de hooi- en weidelanden in IJsselham en Blankenham en dat van de gruit van Stellingwerf.714 Beke dateert de gebeurtenis rond 1311. Uit een in 1309 uitgevaardigde oorkonde blijkt dat deze al eerder heeft plaatsgevonden, want daarin wordt de Friezen opgedragen om onder andere de schade van de belegering van kasteel Vollenhove, die was toegebracht tijdens de afwezigheid van de bisschop, te vergoeden op straffe van excommunicatie.715
Stoevelaar
Ten noordwesten van het stadje Goor lag aan de rand van de stuwwal het huis Stoevelaar in de buurschap Herike. Het enige wat nog resteert van Stoevelaar is een bouwhuis uit 1744. De dichtstbijzijnde doorgaande weg lag op ongeveer 800 meter van Stoevelaar en de dichtstbijzijnde waterloop op meer dan 1500 meter.
Datering: vóór 1379 - heden
Oudst bekende functie: mogelijk kasteel leenman
Archeologie: -
Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: -
Geschiedenis: Stoevelaar, ook wel de Stoevelhof geheten, wordt voor het eerst in 1379 genoemd. Dit goed was samen met het goed De Matene een borgleen van kasteel Goor
en diende als vergoeding voor de diensten van het borgmannengeslacht Ten Tye.716 In twee
aktes wordt gesproken over een ‘Johan van Tye van dier Stuvelborch’ en een ‘Johanne van C der Stuvelborch’.717 De toevoeging -borch is mijns inziens een belangrijke indicatie dat het
toen al een huis was dat onder onze werkdefinitie van kasteel valt. Hoe het goed Stoevelaar
er in de middeleeuwen heeft uitgezien, is tot op heden niet onderzocht.718
Swormertoren
Te Colmschate vonden archeologen in 1994-1995 de resten van één van de versterkingen uit de Deventer landweer, namelijk die van de zogenoemde Swormertoren. Tot die tijd hadden de resten onder een boerderij gelegen. Deze werd in 1994 gesloopt. Vanuit de
712 Bruch 1982: 168-170.
713 Bruch 1982: 170.
714 Mol 2010: 12.
715 UA BA nr. 425. Het geschil loopt dus nog steeds in 1313.
716 Eijken 1995: nr. 649.
717 Vredenberg 1974: 19, 27. Er staat in beide oorkonden geen jaartal vermeld, maar het register van
de vrijwillige rechtspraak van de stad Goor bevat stukken tussen 1333 en 1408. 718 Gevers & Mensema 1995: 348.
Geografische coördinaten: X 235.210 – Y 473.550 Provincie: Overijssel
Gemeente: Hof van Twente
Toponiem: Stoevelaar
Catalogus
545