Page 540 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Volgens hem werd de bisschoppelijke burcht de Schulenburg in dat jaar ingenomen door koning Hendrik V.672
Volgens de historicus Tschüschke had de belegering van de Schulenborg te maken met de koninklijke politiek. De laatste Salische koning Hendrik V probeerde zijn invloed in Saksen te intensiveren. De Saksische adel, onder leiding van hertog Lothar van Süpplinburg, verzette zich succesvol tegen hem. Hertog Lothar werd zelfs uiteindelijk koning. De tweestrijd bereikte ook de Utrechtse bisschop Godebald. Hij verbond zich met de gravin van Holland, die tevens de halfzus van hertog Lothar was, tegen koning Hendrik V. Bisschop Godebald was in conflict met de koning gekomen als gevolg van een ruzie tussen het koninklijk gevolg en de bisschoppelijke dienstmannen.673 Koning Hendrik V reageerde op Godebalds verraad door het bisschoppelijk kasteel de Schulenborg te belegeren en zo Godebald schade toe te brengen. De koninklijke troepen slaagden erin het bisschoppelijk kasteel te veroveren. Hertog Lothar en Theodric, de bisschop van Munster, schoten los van elkaar bisschop Godebald te hulp om het kasteel te bevrijden van de koninklijke troepen. Een tussenliggend moeras verhinderde echter dat de legers van hertog Lothar en bisschop Theodric de Schulenborg konden belegeren.
Vervolgens besloten hertog Lothar en bisschop Theodric om het koningsgezinde Deventer aan te vallen met als doel de koning ook naar deze plek te lokken. Het plan werkte, want koning Hendrik V besloot de Schulenborg op te geven om de stad Deventer te helpen. Terwijl de koning uit het kasteel was gelokt, namen hertog Lothar en de Munsterse bisschop de Schulenborg in, versterkten de castellanni (burchsoldaten) en brachten proviand naar de burcht.674 Nog in hetzelfde jaar verzoende bisschop Godebald zich met koning Hendrik V en werd de Schulenborg verbrand.675
We komen meer dan honderd jaar later weer een vermelding van een bisschoppelijk kasteel tegen met de naam de Schulenborg, en wel in de Narracio. De historicus Hagens heeft reeds uiteengezet dat dit kasteel hetzelfde moet zijn als het kasteel dat in 1123 werd genoemd.676 Na de verbranding moet de Schulenborg dus weer zijn opgebouwd. Volgens de anonieme schrijver van de Narracio liet bisschop Wilbrand het kasteel Hardenberg bouwen met gebruik van poortdeuren en planken van de Schulenborg.677 Hagens trekt daaruit de conclusie dat de Schulenborg overbodig was geworden.678 Deze conclusie wordt ondersteund door een in 1243 uitgevaardigde oorkonde. Daarin staat vermeld dat electbisschop Otto III zijn ministeriaal Hendrik van Almelo beleende met verschillende tienden uit Delden, Ootmarsum en elders in Twente, die voorheen als borgleen van de Schulenborg in leen waren gegeven aan de inmiddels overleden ridder Herman van Roden.679 Na de belening van Hendrik van Almelo met de borglenen van de Schulenborg in 1243 komt de burcht, behalve voornoemde borgleen dat nog in 1379 wordt genoemd, niet meer voor in de bronnen.
Op basis van de hierboven besproken gegevens kunnen we verschillende conclusies trekken over deze vroege bisschoppelijke burcht, hoewel we niet weten hoe de bisschop aan het kasteel is gekomen. In ieder geval heeft het meer dan honderd jaar bestaan tot dat het in 1229 overbodig was geworden. Uit de beschrijvingen blijkt vooral dat de burcht een militaire functie vervulde, hoewel andere functies niet mogen worden uitgesloten. Dankzij de Saksische Annalist krijgen we ook een aanwijzing over de bezetting, deze zou volgens hem hebben bestaan uit castellani. Daarmee bedoelt hij waarschijnlijk borgmannen. We komen immers in 1243 nog een borgleen tegen van de Schulenborg.680
672 Winkelmann 1864.
673 Tschuschke 2007: 307-310.
674 Winkelmann 1864: 116; Nass 2006: 577.
675 Winkelmann 1864: 118; Nass 2006: 578, 585.
676 Hagens 1985: 45.
677 Van Rij 1989: 66-67.
678 Hagens 1985: 44.
679 RHA I nr. 3.
680 RHA I nr. 3; Eijken 1995: nr. 772.
538