Page 531 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Geografische cöordinaten: X 216.310 / Y 501.580 Provincie: Overijssel
Gemeente: Dalfsen
Toponiem: Rechteren
Datering: circa 1320-heden
Oudst bekende functie: kasteel leenman
Archeologie: Tijdens de negentiende en twintigste eeuw zijn bij restauraties van kasteel Rechteren verschillende fundamenten gevonden, waaronder de restanten van een trapeziumvormige muur.622 Deze muur dateert uit de zestiende eeuw.623 Bouwgeschiedenis: De ronde toren en de zaalbouw met uitbouw dateren uit de middeleeuwen.624
Iconografie: Op de oudste bekende afbeelding van kasteel Rechteren uit 1680, vervaardigd door Gerrit Grasdorp, zijn de middeleeuwse toren en zaalbouw te zien.625
Geschiedenis: Rechteren wordt voor het eerst vermeld in een goederenruil op 31 mei 1315. Vóór deze datum was Rechteren een hof dat behoorde tot het allodiale bezit van de graaf van Bentheim. Hij had die in leen gegeven aan de zoon van Hake van den Rutenberg. In de oorkonde staat dat de graaf Rechteren ruilde met knape Herman van Voorst tegen twee huizen.626
Rond 1320 is door de nieuwe eigenaren te Rechteren een kasteel gebouwd, want op 27 maart verklaarde bisschop Frederik van Sierck dat hij zijn verwanten Roderick en Herman van Voorst het recht verleende om het kasteel Rechteren, dat zij aan de bisschop hadden opgedragen en als leen en open huis hadden terugontvangen, mochten verbouwen en versterken.627 In 1326 werd deze overeenkomst herhaald tussen erfopvolger Zweder van Rechteren en bisschop Jan Van Diest.628
Kasteel Rechteren had in 1352 een bijzondere positie in Salland. Bisschop Jan van Arkel kwam in dat jaar met de drie Sallandse hoofdsteden overeen dat niemand in Salland voor een periode van drie jaar een nieuw kasteel mocht verbouwen of vergroten, op Voorst en Rechteren na.629
Via het huwelijk van erfdochter Lutgaerde van Rechteren kwam kasteel Rechteren in het bezit van de familie Van Heeckeren. Het echtpaar nam in 1365 het initiatief om vóór de burcht een kapel te stichten.630 In 1376 werd de kapel met de twee bijbehorende altaren ingewijd.631 Lutgaerde werd via haar man betrokken bij de strijd tussen de Van Heeckerens en de Van Bronkhorsten.632 Hierdoor kwam het echtpaar ook in conflict met de bisschop, maar in 1363 verzoenden de partijen zich onder de voorwaarde dat ze kasteel Rechteren niet tegen de bisschop zouden gebruiken.633 In 1367 werd dit verzoeningsverdrag door bisschop Jan van Virneborg herhaald met als toevoeging dat kasteel Rechteren een open huis van de bisschop zou zijn.634 In 1379 blijkt zowel de leenband als het open-huisverdrag nog steeds te gelden.635
Rhaan C Aan de zuidelijke oever van de Regge lag in de late middeleeuwen op ongeveer 220 meter
van de rivierloop het kasteel Rhaan in de gelijknamige buurschap. Het huis was gebouwd
622 Goutbeek 1988: 230.
623 Janssen et al. 2001: 131.
624 Goutbeek 1988: 229; Janssen et al.2001: 131.
625 Gevers & Mensema 1983: 81.
626 OBO III nr. 656 (zie huisarchief Almelo voor de gehele oorkonde)
627 UA BA nr. 370 fol. 187.
628 HCO huisarchief Rechteren inv. nr. 840.
629 ZR I nr. 7.
630 Huisarchief Rechteren nr. 1693.
631 Huisarchief Rechteren nr. 1696.
632 Gevers & Mensema 1983: 81.
633 RHA nr. 51.
634 RHA nr. 61.
635 Eijken 1995: nr. 150.
Catalogus
529