Page 513 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Bouwgeschiedenis: Hoewel er in Lage een kasteelruïne staat, heeft er tot op heden geen uitgebreid bouwhistorisch onderzoek plaatsgevonden. Jansen vermoedt op basis van historische bronnen en opmetingen van de ruïne dat rond 1445 de burcht is herbouwd als een vierkant compact zaaltorenkasteel van 30 x 30 meter.520 Binnen dit vierkant lagen verschillende torens en zalen evenals een binnenplaats.
Iconografie: -
Geschiedenis: Kasteel Lage wordt voor het eerst vermeld in 1270. In dat jaar stelde electbisschop Jan van Nassau de ridder Herman van Saterslo erfelijk aan als burggraaf op kasteel Lage.521 Hoe de bisschop aan dit kasteel is gekomen, of dat hij het misschien zelf heeft gebouwd, is onduidelijk. In de betreffende oorkonde bepaalde de bisschop dat de burggraaf continu verblijf diende te houden in het versterkte gedeelte van het kasteel, de kasteeltoren, als bisschop Jan zelf niet aanwezig was. In ruil voor zijn diensten kregen Herman en zijn opvolgers de molen van het kasteel als borgleen.522 Herman van Saterslo, tevens schout van Twente, bezat overigens in 1266 al een huis in Lage.523 In de daaropvolgende jaren hebben de nakomelingen van Herman, die zich Van Lage gingen noemen, het burggraafschap erfelijk uitgeoefend.
De bisschop van Munster verwoestte Lage rond het eerste kwart van de veertiende eeuw.524 De aanleiding voor de verwoesting was een vete van 1324 tot 1326, waarbij graaf Reinoud van Gelre in conflict raakte met de Munsterse bisschop Ludwig van Hessen (zie paragraaf 6.4). Bisschop Jan van Diest en zijn burggraaf te Lage schaarden zich aan de Gelderse kant en keerden zich tegen de bisschop van Munster, die op zijn beurt het kasteel Lage verwoeste.525 Van Diest wilde Lage vervolgens herstellen, op voorwaarde dat Herman van Lage beloofde vanuit zijn kasteel, dat een Stichts leen was, geen kwaad te doen aan zowel de bisschoppen van Utrecht als aan die van Munster. Bisschop Jan van Diest beloofde aan Herman om het huis Lage vóór 29 september 1330 te zullen afbouwen.526
Daarna is Lage uit bisschoppelijk eigendom geraakt, want 1346 kocht bisschop Jan van Arkel het kasteel Lage met toebehoren aan voor het Sticht.527 Hulshoff stelt dat Lage onder het episcopaat van Jan van Diest is verkocht aan de schoonzoon van de burggraaf van Lage, de Gelderse ridder Elbert van Eyle.528 Veddeler denkt echter dat de betreffende overdracht geen koop, maar een inlossing van een pandsom was.529 Mogelijk gaat het om een gerechtelijke uitspraak, want de heer van Lage werd tijdens het Gelderse pandschap tussen 1336 en 1339 gevangengehouden door de drost van Twente.530
Op Lage waren borgmannen aanwezig, zo blijkt uit een in 1342 uitgevaardigde oorkonde
waarin de bisschoppelijke burggraaf Herman beloofde niemand op het huis toe te laten
zonder toestemming van de Gelderse ridder Elbert. De borgmannen bewaarden kasteel
Lage voor Elbert totdat hij zijn belofte – het is niet duidelijk wat voor belofte dit was – betreffende kasteel Lage aan de hertog van Gelre had voldaan.531 Met deze vermelding
weten we nu ook dat er nog wel bisschoppelijke dienstmannen op Lage aanwezig waren,
maar dat zij de bewaring moesten overdragen aan Elbert. Dit kan zowel bij een pand als bij C verkoop zijn gebeurd.
In 1346 droegen de bisschoppelijke burggraaf Herman van Lage en zijn vrouw het huis te Lage en nagenoeg al hun andere leengoederen uit vrije wil over aan bisschop Jan van
520 Jansen 2014: 236.
521 OSU IV nr. 1775; Hulshoff 1957: 41.
522 OSU IV nr. 1775;Hulshoff 1957: 41.
523 OSU III nr. 1704 gaat om een huis (domus) te Lage dat in bezit is van de Van Saterslo’s.
524 Veddeler 1970: 90.
525 Von Bruch 1962: 186. Dat Lage in 1380 zou zijn verwoest door de bisschop van Utrecht, zoals Bruch
beweert, is onjuist, aangezien hij hier Lage verward met Laar. 526 Veddeler 1970: 90; UA BA nr. 370.
527 UA BA nr. 171x; Bruch 1982: 192.
528 Hulshoff 1957: 44.
529 Veddeler 1970: 90.
530 Muller 1897: 129.
531 UA BA nr. 171x.
Catalogus
511