Page 512 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

daadwerkelijk van plan was om het huis Laar aan te vallen: 'Des Donred. na onser Vrouwen dach nat. bi Johan van Rysen ende Hademan van Heten die ton Hardenberch ghereden weren an onsen heren van Utrecht de hi trecken woelde vor dat huys ton Lare.’514 Daarna volgt direct een kostenpost over de belegering van kasteel Ter Molen, waaruit we kunnen concluderen dat beide acties in dezelfde periode plaatsvonden.
Maar op welk kasteel Laar heeft deze kwestie betrekking? Als kandidaten voor het in 1380 genoemde kasteel Laar dragen Gevers en Mensema de voorganger van de latere havezate het Nieuwe Laar bij Ommen aan, maar ook het Bentheimse Laar.515 Beiden liggen binnen het bereik van het bisschoppelijk kasteel Hardenberg. In de veertiende eeuw was het Bentheimse Laar in eigendom van de gelijknamige riddermatige familie, die in 1434 naast het huis beschikte over de heerlijkheid Laar.516 Toch is het wat mij betreft waarschijnlijker dat het in 1380 genoemde Laar het bij Ommen gelegen kasteel is, aangezien in deze periode vooral Sallandse kastelen werden aangepakt.517 Ook blijkt uit een in 1384 uitgevaardigde oorkonde dat het huis te Laar diende te worden verplaatst, wat overeenkomt met twee huizen Laar op historische kaarten. Engelbert van Zalne en zijn vrouw Jutte van den Laer verklaarden toen dat zij afstand deden van hun huis Laar. De daarbij behorende voorburcht en vestingwerken zouden zij laten slechten. De Van Laars en hun nakomelingen mochten geen versterking meer bouwen op dezelfde oever van de Vecht. Maar aan de andere zijde van de Vecht, op het hoge land, mochten ze wel een huis zonder grachten bouwen als ze daarvoor toestemming kregen van de bisschop, jonkheer Reynold van Coevorden en de drie Sallandse hoofdsteden.518
Bij deze veronderstelling moeten wel verschillende kritische kanttekeningen worden geplaatst. Het oude huis te Laar lag meer aan de oever van de Regge dan aan de oever van de Vecht, hoewel de verdedigingswerken zich ook kunnen hebben uitgestrekt tot aan de Vecht. Het nieuwe huis Laar lag niet op hoge grond, maar op lage grond, vrij dicht aan de oever van de Vecht, en was omgeven door een gracht. Dat komt niet overeen met wat er was afgesproken in de oorkonde. Zonder verder archeologisch onderzoek kunnen we de koppeling tussen de historische vermeldingen en de archeologische terreinen (nog) niet met zekerheid maken.
Interessant in deze discussie is een losse vermelding in de Deventer kameraarsrekeningen in 1406. Daarin staat dat Deventenaren naar Coevorden zijn gereden om ‘ende te besiene. Heynen tymmeringe van den Lare’.519 Het is niet duidelijk of deze verdachte bouwwerkzaamheden losstaan van voornoemde kastelen, of dat deze betrekking hebben op een van deze kastelen.
Lage
Kasteel Lage is gebouwd aan de oosteroever van de rivier de Dinkel in het huidige graafschap Bentheim in Nedersaksen (Duitsland). In de middeleeuwen behoorde Lage tot het Sticht Utrecht. Tegenwoordig staat er nog steeds een ruïne van het huis, hoewel die niet publiekelijk toegankelijk is in verband met instortingsgevaar.
Geografische coördinaten: X 262.335 / Y 499303
Provincie: graafschap Bentheim, Nedersaksen, Duitsland Gemeente: n.v.t.
Toponiem: Lage
Datering: vóór 1270-heden
Oudst bekende functie: tweede generatie bisschoppelijk kasteel Archeologie: -
514 De Hullu & Acquoy 1900: 390.
515 Gevers & Mensema 1983: 276.
516 Von Bruch 1962: 198.
517 Zie hoofdstuk 3.
518 ZR I nr. 227.
519 De Meyer 1971: 333.
510