Page 476 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Gramsbergen/Aeswijn
Kasteel Gramsbergen is gebouwd langs de zuidwestelijke oever van de rivier de Vecht tegen de Oude Bisschopsdijk. Aan de zuidzijde van het kasteel ontstond in de late middeleeuwen een klein stadje en ongeveer 600 meter ten oosten van de burcht lag een belangrijke doorgaande route. Tegenwoordig zijn de resten van kasteel Gramsbergen verdwenen onder bebouwing.
Geografische coördinaten: X 242.138 / Y 514.661 Naam: Gramsbergen
Provincie: Overijssel
Gemeente: Hardenberg
Toponiem: Gramsbergen
Datering: 1339-1822
Oudst bekende functie: kasteel leenman
Archeologie: Er heeft geen archeologisch veldonderzoek plaatsgevonden op het terrein van kasteel Gramsbergen, maar er zijn wel diverse laatmiddeleeuwse vondsten bekend. Het gaat om een blokje steen met daarop drie monniksfiguren in bas-reliëf uitgekerfd, een vrouwenbeeld, een ijzeren zwaard en een fragment van een natuurstenen zonnewijzer.339 Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: Aan het einde van de zeventiende eeuw is een tekening van Gramsbergen gemaakt door een anonieme tekenaar, maar daarop zijn geen duidelijke gebouwsporen te zien uit de middeleeuwen.340
Geschiedenis: In de rekeningen van de drost van Twente van de jaren 1336-1339, dat is dus de periode dat graaf van Reinoud II van Gelre het Oversticht had gepand van bisschop Jan van Diest, lezen we dat Reinouds drost was betrokken bij de bouw van een kasteel te Gramsbergen dat buiten zijn ambtsgebied lag.341 Het zou gaan om protest van de drost tegen de bouw van de burcht.342 Wie dit kasteel bouwde en waarom, is niet overgeleverd. Waarschijnlijk is de in 1385 genoemde Egbert van Gramsbergen op dat moment de eigenaar van de burcht. Vanaf 1442 is er sprake van een heerlijkheid Gramsbergen.343
Grimberg
Op een dekzandrug in de Twentse buurschap Notter lag in de late middeleeuwen het adellijk huis Grimberg. Ten zuiden van het huis lag op ongeveer 130 meter afstand een doorgaande weg. Zowel aan de oost-, zuid- als westzijde werd het kasteel vanaf een afstand van ongeveer 600 meter omringd door de rivier de Regge. Tegenwoordig zijn er in het maaiveld nog steeds resten van het grachtenstelsel zichtbaar.
Geografische coördinaten X 233. 450 / Y 482.520 Provincie: Overijssel
Gemeente: Wierden
Toponiem: Grimberg
Datering: circa 1300-1820
Oudst bekende functie: kasteel leenman
Archeologie: Van 1963 tot 1970 zijn er onder leiding van Hulshoff opgravingen verricht naar het adellijk huis Grimberg.344 Helaas zijn er geen veldtekeningen bewaard van deze opgravingscampagnes.345 Wel heeft Hulshoff een globale beschrijving gepubliceerd van de gevonden archeologische sporen.346 Uit de opgraving blijkt dat de gebouwen van de hoofdburcht op een rond verhoogd eiland van circa 30 meter in diameter stonden. Het
339 Archis II, wng 4802.
340 Gevers & Mensema 1983: 102.
341 Muller 1897: 130, 175.
342 Gevers & Mensema 1983: 102.
343 Gevers & Mensema 1983: 102.
344 Hulshoff 1970: 321.
345 Met dank aan de archeologen J. Jansen en A. Verlinde, die hebben nagekeken of er ook veldtekeningen van onder andere de Grimberg waren. Er zouden ooit deeltekeningen zijn gemaakt van de waargenomen structuren in het veld, maar het is niet gelukt om deze te traceren.
346 Hulshoff 1970: 321.
474