Page 429 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Deventenaren vernielden de Blankenborg in 1378.74 Daarna zal de Blankenborg weer zijn herbouwd, want Frederik van Blankenheim en de drie Sallandse hoofdsteden hadden in 1404 serieuze plannen om de Blankenborg, toen in handen van Ludolf van Ahaus, te kopen.75 Hoewel er zelfs een samenkomst is geweest om de aankoop te regelen, is de koop om onbekende redenen toch niet doorgegaan. Wellicht had de verkoop van Ahaus in 1406 aan de bisschop van Munster iets met het afzien van de koop te maken aan de zijde van de familie Van Ahaus. Ludolf van Ahaus koos er namelijk voor om op de Blankenborg te blijven wonen en niet in Ahaus.76
Pas in 1449 kocht de bisschop de Blankenborg daadwerkelijk aan nadat hij in 1432 al de eerste stap had gezet door verschillende goederen en tienden te kopen die oorspronkelijk bij het kasteel hoorden.77 Door de koop veranderde ook de functie van het kasteel: in plaats van een adellijke residentie functioneerde het nu als een bisschoppelijk kasteel binnen de grenskastelenpolitiek van de Utrechtse bisschop. Al in 1448 had de bisschop een kastelein geregeld, te weten Roelof van Bevervoorde die ook de functie van ambtman van Twente beklede.78 Roelof had zowel het ambt Twente als de kastelen Blankenborg en Lage van bisschop Rudolf van Diepenholt in onderpand gekregen als dank voor zijn financiële steun.79
Blankenham
Blankenham is een Sallands plaatsje dat vroeger aan de kust van de Zuiderzee lag en tegenwoordig grenst aan de provincie Flevoland. In de vijftiende eeuw stond op deze plek een bisschoppelijk kasteel dat vermoedelijk in opdracht van bisschop Frederik van Blankenheim is verrezen. De locatie is echter tot dusver niet teruggevonden. Mogelijk ligt het net als de Kuinderburchten buitendijks en is het verzwolgen door de zee. Het suffix -ham verwijst mogelijk naar de ligging in een meander van een rivier.
Geografische coördinaten: X 190.095 / Y 530.800 Provincie: Overijssel of Flevoland
Gemeente: -
Toponiem: -
Datering: vóór 1418-na 1450
Oudst bekende functie: bisschoppelijk ambtskasteel
Archeologie: -
Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: -
Geschiedenis: Het bisschoppelijk kasteel Blankenham wordt voor het eerst genoemd op 4
juni 1418. Bisschop Frederik van Blankenheim stelde toen Pelgrim van den Rutenberg aan
om ‘dat Schultampt ons kerspels to Blanckenham mitten Berchvrede indem Hamme mit allen
horen toebehoren Ende daar toe bevelen wy hem dat Dycampt van den kerspelen Yselhamme
ende Blanckenham mitten gesworen aldaar te regieren, te verwaeren ende de bedrieven als
een guet Schult ende Dycgreve schuldig is te doen’. 80 Of het kasteel toen al geruime tijd C bestond, of dat we te maken hebben met een kasteel dat in opdracht van bisschop Frederik
is gebouwd, wordt niet duidelijk uit deze bron. De Sallandse hoofdsteden, die in de vijftiende
eeuw vaak inspraak hadden op de kasteleinaanstellingen van bisschoppelijke kastelen, zijn in
het geval van dit kasteel niet betrokken bij de aanstelling.
Frederik gaf de naam Blankenham twee jaar later aan het gebied. Deze bisschop vaardigde toen een oorkonde uit waarin hij de lieden die bij de dijk in de buurschap In den Hamme in het kerspel van IJsselham woonden, verlof verleende om een kerk te bouwen. Het kerspel van deze nieuwe kerk kreeg toepasselijk de naam Blankenham.81
74 Jordaan 1969: 67-69.
75 De Meyer 1971: 232-233, 243.
76 Tschuschke 2007: 440-442.
77 Tschuschke 2007: 442; Racer 1787, 343.
78 UA BA nr. 3.II fol. 45.
79 UA BA nr. 3.II fol. 76 vs en 77.
80 Racer 1787: 312-314.
81 UA BA nr. 371.
Catalogus
427