Page 422 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Aan voornoemde archeologische waarnemingen kan nog een nieuwe waarneming worden toegevoegd die gebaseerd is op de bestudering van het AHN2. Aan de zuidoostzijde van de hoofdburcht zijn namelijk sporen van niet twee, maar van tenminste drie grachten en wallen waar te nemen (figuur Arkelstein 3).
Figuur Arkelstein 3: Een uitsnede van het AHN2 van de restanten van kasteel Arkelstein. Ten zuidoosten van het kasteel liggen drie grachten die zijn aangegeven met een pijl. Bij het zuidoostelijke hoekpunt van de buitenste derde gracht ligt een restant van een wal. In theorie zou na deze wal nog een vierde gracht kunnen volgen maar daarvoor zijn geen sporen waarneembaar op het AHN2. Aan de noord- en westkant van de hoofdburcht zijn de restanten van de Sallandse landweer nog duidelijk zichtbaar.
Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: Andries Schoemaker (1660-1735) heeft twee tekeningen van Arkelstein vervaardigd rond 1732-1733. Bartels et al. hebben deze vergeleken met de plattegrond van het grondradaronderzoek en komen tot de conclusie dat het onderdeel fantasie op de tekeningen groter is dan de werkelijkheid.35
Geschiedenis: Kasteel Arkelstein was vanaf de tweede helft van de veertiende eeuw het ambtskasteel voor het district Salland: vanuit de burcht oefende de ambtman de rechtspraak en vaak ook het rentmeesterschap en het kasteleinschap uit.36 Volgens Beke liet bisschop Jan van Arkel in 1360 het kasteel Arkelstein bouwen tussen Wegstapel en Bathmen: '...daer dede hi opslaen ene borch van houte, die hi namaels van stene maken dede ende hier Arkelsteyne; die staet in eenre wildernisse om te verhoeden overdaet'.37 Deze bouwactiviteiten waren echter al rond 1347 begonnen, zoals Janssen op basis van de kameraarsrekeningen van de stad Deventer heeft aangetoond.38 Bartels et al. hebben voor hun onderzoek ook de Deventer kameraarsrekeningen geanalyseerd. Uit hun analyse blijkt dat in 1354 de naam Arkelstein al bestond en er rond 1360 bouwactiviteiten plaatsvonden bij Arkelstein.
De Gelderse edelman Ghisebrecht van Netelhorst was het niet met de verbouwing van Arkelstein eens, want hij kwam gewapend naar het kasteel. Even later verzoenden Van Netelhorst en de bisschop zich.39 Op 21 juli 1361 vaardigde bisschop Jan van Arkel een oorkonde uit waarin hij verklaarde een huis en versterking te hebben gebouwd, genaamd Arkelstein, die was gelegen tussen Wegstapel en Bathmen. De bouw was volgens de opsteller van de oorkonde ‘ten
35 Bartels et al. 2007a:108.
36 Bartels et al. 2007a: 91-92.
37 Bruch 1982: 209.
38 Janssen & Verlinde 1977: 8.
39 Bartels et al. 2007: 90-91.
420