Page 75 - POLITIEK OF MANAGEMENT?

VIER PERSPECTIEVEN OP OPENBAAR BESTUUR
vlak van de samenleving een toestand van sociale integratie ...” (Berghman & Verhalle, 2003, p. 39).
De sociale rechtsstaat gaat verder dan de liberaal rechtsstatelijke eisen van rechtszekerheid en de gebondenheid van de overheid aan het recht. Scheltens
(1981) wijst in dat verband erop dat grondrechten in westerse landen (Europa, 2 de VS) en in oosterse landen (Rusland, China) meer overeenkomsten kennen
dan vaak wordt gedacht, maar dat daar onderliggend een ander vertrekpunt
ligt. Het westen denkt vanuit (de rechten van) het individu, het oosten vanuit (de
belangen van) het collectief. Ook bij sociale grondrechten komt het collectief, de
samenleving, meer op de voorgrond. Als moderne pleitbezorger van de sociale
rechtsstaat zegt Hirsch Ballin, met een verwijzing naar Scheltens: “De overheid
heeft mede tot taak, te verhinderen dat het genot van de klassieke vrijheden wordt
verhinderd door sociaaleconomische omstandigheden” (1987, p. 94).
Door de sociale rol van de overheid te koppelen aan het begrip ‘rechtsstaat’
zou men geneigd kunnen zijn dit vanuit het juridisch perspectief te benaderen.
Het juridische en het maatschappelijk perspectief raken hier elkaar. Er bestaat
spanning tussen liberaal-rechtstatelijke en sociaal-rechtstatelijke eisen.
Dit is soms een reden voor liberale rechtsstaatdenkers om sociaal-sturend overheidsbeleid buiten de rechtsstaat te plaatsen (Zouridis, 2009). Hirsch Ballin
(1987, p. 96) onderkent de spanning, maar ziet ook de sociale sturing van de
overheid als realisering van de rechtsstatelijkheid.
Dat neemt niet weg dat, met onderkenning van de relatie met het juridische
perspectief, de sociale rol van de overheid als afzonderlijk perspectief kan
worden genomen. De opkomst van de verzorgingsstaat met “the idea of a
welfare state responsible for the well-being and happiness of its inhabitants”
(Lynn, 2006, p. 54) heeft een eigen invloed gehad in de ontwikkeling van
het openbaar bestuur en publiek management in West Europa en de
Verenigde Staten. Vooral in de opbouwperiode na de Tweede Wereldoorlog
is de verzorgingsstaat snel en sterk gegroeid, met als gevolg een ongekende verwevenheid tussen overheid en maatschappij (Raadschelders & Toonen,
1999).
De invulling en reikwijdte van de sociale taak van de staat is nog altijd in beweging, zoals onder meer blijkt uit de rapportage van een symposium van de Sociaal Economische Raad (SER) en de Wetenschappelijke Raad voor
73