Page 555 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: Op de door Jacob van Deventer vervaardigde kaart is huis Twickel te zien aan het begin van de zestiende eeuw. Het huis heeft dan twee grachten: het kasteeleiland wordt omringd door een brede ronde gracht. Daaromheen ligt nog een grotere ovalen gracht. Rond 1727-1734 zijn er diverse tekeningen vervaardigd van huis Twickel, maar daarop zijn geen duidelijke middeleeuwse bouwsporen te zien.759
Geschiedenis: Gevers en Mensema vermoeden dat Twickel is gebouwd op het goed Eysinch dat in 1347 door Herman van Twickelo is gekocht. Het huis Twickel zou dus zijn naam hebben ontleend aan de familie, en niet de familie aan het huis.760 Uit het leenrepertorium blijkt dat er een verband bestaat tussen het Stichtse dienstleengoed Eysinch, huis Twickel en verschillende andere goederen in de buurschap Deldeneresch. In 1610 staat namelijk de toevoeging ‘Den Hoff toe Eijsinck offt het Huis to Twickelo cum appendtiis Waninck, Rouweler, Tanckinck ende Altena.'761
Kasteel Twickel wordt voor het eerst vermeld in 1389 in een verdrag tussen de bisschop van Utrecht en de graaf van Bentheim.762 Zij beloofden elkaar geen schade toe te brengen. Uitgezonderd van deze overeenkomst waren de in het Oversticht gelegen huizen Almelo en Twickelo, en de huizen van Arend van den Grimberg en Evert van Langen. De graaf mocht dus wel militair optreden tegen deze huizen. Zowel Evert van Langen als Herman van Twickel waren in 1394 bezig met ‘tymmeringhe’, want in dat jaar zond de stad Deventer een brief naar Kampen over deze bouwwerkzaamheden.763
Herman van Twickel vervulde belangrijke functies in het Oversticht. Zo was hij kastelein van het bisschoppelijke kasteel Diepenheim en drost van Twente.764 In 1408 was op Twickel een gevangenis aanwezig waar Herman in de functie van drost gevangenen kon laten opsluiten.765 Hoewel Herman van Twickel meehielp in het bestuur van het Oversticht, maakte de Deventer kameraar Herman Splithof in 1410 een aantekening over verdachte bouwactiviteiten van hem: ‘...Lambert van Enschede die gelopen was an de van Aldenzale dat sie vernemen solden van tymmeringen ende hofsteden die Herman van Heiden ende Herman van Twiclo begonden te tymmerne...’.766 Beide Hermannen zullen dus bezig zijn geweest met het versterken van hun goed.
Venebrugge
Het bisschoppelijk kasteel Venebrugge lag langs een belangrijke doorgaande route tussen het Sticht en Bentheim vlakbij de grens van deze territoria. Ter plekke was sprake van een flessenhalssituatie, want via een dekzandkop kon men de venen tussen Bentheim en Salland doorkruisen.
Geografische coördinaten: X 241.966 / Y 509.00
Provincie: Overijssel
Gemeente: Hardenberg
Toponiem: Venebrugge C Datering: <1413-1870
759 Gevers & Mensema 1995: 157-158.
760 Gevers & Mensema 1995: 152-158.
761 Eijken 1995: nr. 220.
762 UA BA nr. 469.
763 De Meyer 1968: 12.
764 Scholte Lubberink & Olde Meierink 2017: 28.
765 De Meyer 1971: 432; Scholte Lubberink & Olde Meierink 2017: 28.
766 De Meyer 1971: 469-470; Scholte Lubberink & Olde Meierink 2017: 29.
767 ARCHIS wng nr. 13331.
Oudst bekende functie: bisschoppelijk ambtskasteel
Archeologie: De locatie Venebrugge is nooit archeologisch onderzocht. Na de middeleeuwen zijn tussen 1799 en 1800 te Venebrugge omvangrijke defensiewerken aangelegd waardoor het lastig is om middeleeuwse fasen te ontdekken.767
Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: -
Catalogus
553