Page 48 - POLITIEK OF MANAGEMENT?

Hoofdstuk 2
jaren tachtig was “business administration” (Kickert 2000, p. 127). Kickert ziet de toenmalige financiële crisis als drijfveer om te zoeken naar op efficiency gerichte organisatiemodellen, ontleend aan voorbeelden uit de private sector. Hendriks en Tops (1999) stellen dat al in de jaren tachtig van de twintigste eeuw het New Public Management-gedachtengoed post vatte in het Nederland. Naast andere voorbeelden (de gemeenten Delft en Groningen) van navolgingen van New Public Management-concepten, noemen zij het ‘Tilburgse model’ als meest bekende voorbeeld. Feitelijk ontstond dit model al in de loop van de jaren tachtig parallel zo niet voorafgaand aan het New Public Management. Weliswaar wordt de term ‘Tilburgs model’ pas in 1989, het jaar van de introductie van de term ‘’New Public Management’ door Hood, geïntroduceerd op een congres in Karlsruhe (Krosse, 1995) door de Duitse professor Banner. Mede doordat Banner in 1989 op het spoor komt van het Tilburgse besturingsmodel en hierover gaat publiceren wordt het ‘Tilburgse model’ begin jaren negentig een merk dat met het nodige enthousiasme als exportartikel wordt geëxploiteerd (Tops & Van Vugt, 1998). Door de parallellen in een meer bedrijfsmatige benadering van het openbaar bestuur werd het ‘Tilburgs model’ echter al snel met New Public Management verbonden. Van Vugt plaatst het ontstaan van het‘Tilburgs model’in een breder politiek en maatschappelijk klimaat waarvan verschillende ontwikkelingen waaronder het New Public Management, het Britse‘ Thatcherism’, de Amerikaanse ‘Reaganomics’ en ook het ‘Tilburgs model’ ontstaan en gedijen (Van Vugt, 1998). Hoewel de opkomst van het bedrijfsmatig denken binnen het publieke domein vooral wordt geassocieerd met het New Public Management is deze stroming in feite onderdeel van een bredere onderstroom die zich vanaf de jaren tachtig in de westerse wereld manifesteert.
Als verklarende factoren voor de populariteit van het bedrijfsmatig denken bij Nederlandse gemeenten noemen Hendriks en Tops (1999) de ommekeer van groei naar krimp in een periode (de jaren tachtig) van de opkomst van neo-liberaal marktdenken. Als voorbeeld van het bedrijfsmatig denken noemen zij de invoering van het Beheers- en Bestuursinstrumentarium Project (BBP), waarbij onder regie van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een set aan management- en stuurinstrumenten bij de gemeenten werd geïntroduceerd. Hoewel Hendriks en Tops ook kritische tegengeluiden signaleren, stellen zij: “All-in all, Dutch local government in the 80s, inspired by the New Public Management doctrine, was highly focused on its own internal performance” (p. 137).
46