Page 457 - Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht - Diana Spiekhout

Rondom het huidige huis Diepenheim zijn tijdens de aanleg van een riolering diverse bakstenen muurrestanten aangetroffen.208 Ten zuiden van de kerk vonden arbeiders muurrestanten met een breedte van 60 centimeter. De muur was gefundeerd op keien. In de buurt van het graf van graaf Schimmelpenninck vonden zij een muur die een breedte had tussen de 75 en 125 centimeter. Aan de noordzijde van de Grotestraat troffen de arbeiders muurresten aan samen met bouwafval. Alle stenen hadden dezelfde afmetingen, namelijk circa 28 x 14 x 6,5 centimeter.
Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: -
Geschiedenis: Na de verwoesting van kasteel Diepenheim-I in 1177 heeft de Westfaalse graaf Hendrik I van Dale, die trouwde met erfdochter Regenwite van Diepenheim en zo Diepenheim met toebehoren in zijn bezit kreeg, een nieuwe burcht laten bouwen. Dit deed hij op een andere locatie.209 Het nieuwe kasteel werd de stamzetel van het geslacht Van Dale- Diepenheim. De familie probeerde in de omgeving van de burcht de territoriale macht naar zich toe te trekken. Voor de bescherming van het kasteel zette de graaf borgmannen in.210 Het Diepenheims-Daalse territorium-in-opbouw behoorde tot 1331 niet tot het Sticht, want toen bisschop Jan van Diest uiteindelijk in 1331 het Daalse en Diepenheimse bezit kocht, werd namelijk expliciet in de oorkonde vermeld dat zowel de heerlijkheid Diepenheim als het graafschap Dale vrij en eigen goederen waren.211
De verkoop had gevolgen voor de functie van Diepenheim-II: in plaats van een stamkasteel werd het nu een bisschoppelijk ambtskasteel.212 De burcht bleef na de verkoop het centrale punt voor het bestuur van de voormalige heerlijkheid, die door de bisschop was omgezet in een ambt. De borgmannen en dienstmannen uit de Daals-Diepenheimse periode zijn door de bisschop overgenomen en behielden hun eigen recht.213 Waarschijnlijk is het ook de bisschop geweest die opdracht heeft gegeven voor het dichtschuiven van het woonplatform binnen de ringwal zodat daarop een nieuw bouwwerk kon verrijzen.
Tussen 1436 en 1438, gedurende het Utrechtse schisma, is kasteel Diepenheim-II grondig verbouwd zodat het voldoende bescherming kon bieden tegen vijandige troepen uit Borculo.214 Uit een door het Deventer stadsbestuur gemaakt overzicht van kostenposten voor de verbouwing blijkt dat op het kasteelterrein op dat moment een zaal stond, want deze moest met dakpannen worden bedekt. In 1465, mogelijk al eerder, stonden te Diepenheim tevens een koerhuis, een poorthuis en lagen er diverse bruggen.215
Den Doorn
Ten noordoosten van Zwolle lag het adellijk huis Den Doorn op een rivieroeverwal van de IJssel. Op circa 800 meter in noordoostelijke richting lag het huis Haerst, wat een relatie tussen beide huizen doet vermoeden.
Geografische coördinaten: X 205.090 / Y 507.430 C Provincie: Overijssel
Gemeente: Zwolle
Toponiem: Den Doorn
Oudst bekende functie: mogelijk kasteel leenman Datering: circa 1427/1480-heden
Archeologie: -
Bouwgeschiedenis: -
Iconografie: Op de oudste tekening van Den Doorn, vervaardigd door Cornelis Pronk, zijn geen duidelijk middeleeuwse gebouwsporen zichtbaar.
Catalogus
208 Hijszeler 1960: 145.
209 Jongbloed 2014: 21; Philippi & Bannier 1904: 386.
210 Zie hoofdstuk 5 voor een uitgebreide beschrijving over Diepenheim-II en de borgmannen.
211 UA BA nr. 78.
212 Zie hoofdstuk 5 voor een uitgebreide beschrijving van Diepenheim onder bisschoppelijk bewind.
213 Snuif 1925: bijlage II.
214 Benders & Bloemink 1996.
215 Benders & Bloemink 1996: 19.
455